Hoera, de iPhone bestaat 5 jaar! Een persoonlijke beschouwing

Het is vandaag precies vijf jaar geleden dat de iPhone voor het eerst in de winkel lag. In dit artikel blikken we in een persoonlijk verhaal terug op 5 jaar iPhone. Wat bewoog de mensen die in juni 2007 dagenlang in de rij stonden? En was dat fanatisme ook te vinden bij de Nederlandse en Belgische fans, die pas een jaar later officieel de iPhone konden kopen? Op 29 juni 2007 maakten veel mensen voor het eerst kennis met een nieuw fenomeen: kamperen bij de Apple Store. Honderden mensen hadden campingstoelen en tentjes meegenomen om al dagen van tevoren in de rij te kunnen staan voor een telefoon die ze nog nooit eerder in handen hadden gehad. De rij op Fifth Avenue in New York kreeg de meeste aandacht, maar ook bij de winkel in Soho stond de wachtrij tot vele stratenblokken verder. Het regende, het was ’s nachts koud en overdag moesten de wachtenden zich tegen felle zon beschermen, maar ze hadden het er allemaal voor over. Op 29 juni 2007 om 18:00 uur plaatselijke tijd ging de verkoop van start.

Een filmpje van New York Times-columnist David Pogue vat het sentiment van dat moment goed samen: op de iPhone ontbraken een paar functies die we van destijds gangbare telefoons gewend waren (een toetsenbord, verwisselbare batterij en geheugenkaartslot), de spraakkwaliteit van AT&T was belabberd en het ding was ook nog eens razend duur. Maar man, wat was het een mooi toestel en wat wilden we die eerste iPhone graag hebben!

Voor iPhoneclub begon het avontuur eigenlijk al een halfjaar eerder. Jean-Paul was freelancer voor een aantal tijdschriften en ik (Gonny) werkte als redacteur bij een computertijdschrift. In onze tijd beheerden we Palmclub.nl, een hobbysite over Palm-pda’s. In de periode 2000 tot 2005 gebeurden er interessante ontwikkelingen: de hoogtijdagen van pda’s, de opkomst van de eerste smartphones, providers die de eerste mobiele datanetwerken uitrolden en het ontstaan van de eerste hotspots zodat je buitenshuis je e-mail kon checken. Na 2005 was het afgelopen: Palm werd een speelbal van overnames, was veel te lang bezig met een opvolger van Palm OS 5.0 (wat uiteindelijk het inmiddels ter ziele gegane webOS werd) en bracht nieuwe toestellen alleen nog in de VS uit. We stapten over op Windows Mobile-toestellen, omdat daar wel nieuwe toestellen verschenen. Ze waren degelijk, maar saai: tientallen fabrikanten maakten varianten op hetzelfde en er was op dat moment naar onze mening eigenlijk weinig beters te krijgen.

Toen er wat serieuzer geruchten gingen dat Apple bezig was met een nieuwe smartphone, waren we dan ook meteen gefascineerd: eindelijk zou er weer iets nieuws gaan gebeuren, een nieuwe speler die de markt hopelijk compleet zou opschudden. We zagen terug bij Apple wat ons vanaf het begin had aangetrokken bij Palm: hetzelfde oog voor detail bij de producten, extreme gebruiksvriendelijkheid van het besturingssysteem, de trouwe gebruikersgroep die meteen naar de winkel rende voor nieuwe hardware. Vreemd is dat niet: veel Palm-medewerkers hadden voorheen bij Apple gewerkt en andersom. De Windows-computers bij ons thuis waren al langzamerhand vervangen door Macs.

Begin 2006 waren er al geruchten dat Apple een telefoon zou ontwikkelen. Eind 2006 werden ze steeds sterker en werd er ook al gesproken over een naam: in navolging van de iMac en iPod zou het toestel de naam iPhone krijgen. Het werd interessant toen bleek dat Cisco eigenaar was van het handelsmerk ‘iPhone’ en snel een VoIP-telefoon op de markt bracht om het handelsmerk veilig te stellen. We beseften dat er interessante ontwikkelingen aan zaten te komen en ik (Gonny) besloot een blog te starten. Een maand later werd de Apple iPhone officieel aangekondigd.

Toen Apple de originele iPhone liet zien op Macworld Expo in San Francisco zou het nog een halfjaar duren voordat het toestel op de markt zou komen en wij het eindelijk ook in handen zouden krijgen. Gek genoeg sprongen we in juni 2007 zelf niet meteen in het vliegtuig om een iPhone te gaan halen. Misschien is het typisch Hollands om het hoofd koel te houden en te denken: “Eerst maar eens kijken of het wat wordt”. Dat we toch al binnen een paar dagen een iPhone in handen hadden, hebben we te danken aan internetondernemer Vincent Everts, de man die iemand inhuurde om in de rij te gaan staan. Hij was wel naar de VS gevlogen en had nog ruimte in zijn koffer over om vier extra iPhones mee te nemen. Eén daarvan nam hij voor ons mee, waarvoor we hem nog steeds erg dankbaar zijn. We vergeven hem daarom ook wat meer zijn onsterfelijke actie door te beweren dat de iPhone 3G totaal waardeloos was en deze voor zijn deur in de kliko te gooien.

Achteraf was die aankoop een gouden greep, want daardoor waren we in staat om alle nieuwbakken iPhone-bezitters meteen te voorzien van informatie over het simlockvrij maken van de iPhone, want iedereen wilde er uiteraard ook mee bellen. Het leidde bij velen tot een bloeiende handel in iPhones, die vanuit de VS naar Nederland werden gehaald. Menig frequent flyer en luchtvaartpersoneel zullen daar een zeer aardige boterham mee hebben verdiend..

Nokia zag de iPhone niet meteen als een bedreiging. In 2007 zeiden ze te hopen dat de iPhone de vraag naar dure mobieltjes zou stimuleren, wat gunstig zou zijn voor toestellen zoals de Nokia N95 die qua specs superieur was aan de iPhone. Toch zag Nokia wel in dat ze iets moesten veranderen: de nieuwe gebruikersinterface die ze in september 2007 presenteerden deed denken aan de iPhone en dat leidde al snel tot de vraag in hoeverre de iPhone een inspiratiebron was geweest. Na 3:30 minuten zie je het antwoord van Nokia-topman Anssi Vanjoki daarop:

De nieuwe iPhone schoot weliswaar tekort op het gebied van specs, maar de gebruiksvriendelijkheid was fenomenaal, bleek uit de ene na de andere gebruikerstest. Onderzoeken waaruit bleek dat iPhone-gebruikers van alle smartphonegebruikers met voorsprong het meest tevreden waren over hun toestel, verschenen zo vaak dat het een cliché werd.

In het Microsoft-kamp waren ze nog niet onder de indruk. “Vijfhonderd dollar voor een telefoon?”, buldert Steve Ballmer in onderstaand filmpje. En hij heeft niet eens een toetsenbord! Zo’n toestel maakte geen schijn van kans in de zakenwereld. Drie jaar later had naar schatting zo’n 10 procent van de eigen Microsoft-medewerkers een iPhone op zak.

Ballmer gaf eerder al aan dat hij liever het rijkste dan het populairste jongetje van de klas wilde zijn:

There’s no chance that the iPhone is going to get any significant market share. No chance. It’s a $500 subsidized item. They may make a lot of money. But if you actually take a look at the 1.3 billion phones that get sold, I’d prefer to have our software in 60% or 70% or 80% of them, than I would to have 2% or 3%, which is what Apple might get.

Later gaf Ballmer overigens wel toe dat de iPhone in meerdere opzichten was geslaagd en dat Microsoft ervan zou leren.

In 2007 kon nog niemand voorspellen welke kant het op zou gaan, ook wij niet. Apple had ons twee voorbeelden voorgeschoteld, die aangaven hoe onvoorspelbaar succes kan zijn: de Mac en de iPod. Met de Mac had Apple ondanks verwoede pogingen nooit een marktaandeel boven de 10% weten te veroveren. De Mac was volgens de fans beter en gebruiksvriendelijker dan een Windows-pc, maar ook duurder. Windows-gebruikers klaagden weliswaar over hun lelijke machines, blauwe schermen en ander onheil dat ze dagelijks overkwam, maar het lukte Apple niet om tot de massa door te dringen. Verstokte Windows-gebruikers bleven ondanks mopperen trouw aan hun Windows-pc’s. De iPod liet een totaal andere ontwikkeling zien. Er waren in 2001 wel mp3-spelers, maar die hadden een lage capaciteit en waren niet simpel in gebruik. Met de iPod wist Apple in korte tijd uit te groeien tot een monopolist. Andere fabrikanten trokken zich terug uit de markt; het had toch geen zin meer om met Apple te concurreren.

Hoe zou het met de iPhone aflopen? In 2008 wisten wij het nog steeds niet. Steve Ballmer wel: die voorspelde dat de iPhone binnen 5 jaar tijd weer zou verdwijnen. Nokia en RIM zouden meer kans hebben om te overleven, maar zouden het ook moeilijk krijgen omdat ze te sterk vasthielden aan het bundelen van eigen hardware en software. Het vaak bekritiseerde gesloten systeem van de iPhone bleek Apple uiteindelijk niet in de weg te staan. Vijf jaar na dato schat Strategy Analytics in dat Apple 250 miljoen iPhones heeft verkocht en dat Apple daarmee 150 miljard dollar aan omzet heeft binnengehaald.

Met de iPod en iTunes heeft Apple de muziekindustrie totaal veranderd. Met de iPhone heeft Apple nog veel meer revoluties teweeg gebracht. Het frustrerende proces van het kopen en updaten van apps werd supersimpel gemaakt, waardoor er een ware app-revolutie werd gestart. De gameindustrie kwam volledig op z’n kop te staan toen 79 cent de gangbare prijs werd voor populaire games. SEGA, Nintendo en andere oudgedienden uit de gamesindustrie zagen hun omzet ineenschrompelen en moesten iets verzinnen omdat gebruikers niet meer bereid bleken om 40 euro voor een game te betalen. De nieuwsindustrie moest wennen aan het idee dat mensen voortaan via een pushbericht op de hoogte worden gesteld als er belangrijk nieuws is en niet meer willen wachten tot de gedrukte krant ’s ochtends op de deurmat valt. Zo zijn er veel meer bedrijfstakken waarop de iPhone enorme invloed heeft gehad. Ook al was de eerste iPhone qua techniek niet eens op elk aspect de eerste; het was wel de eerste smartphone die mensen massaal omarmden en die een aanjager werd voor allerlei andere ontwikkelingen. De early adopters van de iPhone zorgden ervoor dat doorsnee mensen na verloop van tijd óók een smartphone wilden hebben, massaal data gingen verbruiken en bereid bleken om geld uit te geven aan apps. Het zorgde er na de introductie van de App Store in juli 2008 ook ervoor dat heel wat mensen de stap maakten om appontwikkelaar te worden. De iPhone heeft er voor Apple voor gezorgd dat ze uitgroeiden tot het meest waardevolle technologiebedrijf ter wereld. Apple is in staat om (soms) enorme marges te rekenen, omdat ze producten maken die zó goed zijn dat mensen er graag wat extra voor willen betalen. De iPhone bevindt zich op het hoogtepunt van z’n populariteit.

Onderstaande grafiek laat de gigantische impact zien, die de iPhone op Apple zelf heeft gehad:

Bron: onderdeel van een infographic van Statista.

De volgende vijf jaar

Net als dat we bij de originele iPhone moeite hadden om vijf jaar vooruit te kijken, geldt dat ook voor de eerstvolgende vijf jaar. Als de iPhone zich momenteel echt op het hoogtepunt bevindt, zullen de komende vijf jaar lastiger worden. Concurrerende mobiele besturingssystemen als Android en Windows Phone hadden veel tijd nodig om een inhaalslag op Apple te maken, maar zijn er gaandeweg in geslaagd om toestellen te maken die in de ogen van de consument net zo goed zijn als de iPhone en minder geld kosten. Mobiele operators waren aanvankelijk erg happig om de iPhone te verkopen, omdat het een nieuwe een kapitaalkrachtige groep klanten trok. Maar ze moesten ook flinke subsidies betalen om de iPhone te mogen verkopen en kregen te maken met een partij die het verkoopproces tot het kleinste detail wilde controleren. Als je in 2008 de website van een iPhone-operator bezocht, werd je gebombardeerd door reclameboodschappen dat je de iPhone moest kopen. T-Mobile haalde alles uit de kast bij de lancering van de iPhone 3G in Nederland:

https://www.youtube.com/watch?v=UFfw935DdU8

In 2012 is de iPhone bij alle grote Nederlandse operators te koop, maar merk je dat de iPhone ‘just another smartphone’ in het assortiment is en worden nieuwe modellen zelfs “geruisloos” op de Nederlandse markt geïntroduceerd. Geen enkele operator organiseerde een grote actie om de iPhone 4S onder de aandacht te brengen. Operators adverteren op de website liever met toestellen van Samsung, die ze gratis kunnen weggeven bij een abonnement en waar voor hun waarschijnlijk veel meer marge valt te behalen.

Heeft de iPhone zijn beste tijd gehad? De verkoopcijfers wijzen daar absoluut niet op. In deze grafiek zie je de aantallen verkochte toestellen in de loop van de afgelopen jaren:

Bron: onderdeel van een infographic van Statista.

Dat het soms lijkt alsof de iPhone minder belangrijk is geworden, kan kloppen. Dat komt omdat – zoals ik al eerder heb geschetst – de concurrentie eindelijk is aangehaakt en in staat is toestellen te maken die voortbouwen op de revolutie die de iPhone teweeg heeft gebracht en die de massa aanspreken. Nokia en RIM kunnen zich zoals het er nu naar uitziet niet meekomen in die strijd en staan op het randje van omvallen. Dat de ontwikkelingen nog lang niet stilstaan, blijkt uit een artikel van een paar dagen geleden, waaruit bleek dat de smartphonemarkt in een jaar tijd compleet overhoop is gegooid. Apple heeft niets te klagen: ze halen meer geld binnen dan elk ander bedrijf in de telecomsector. Doemdenkers zeggen wel eens dat het wel mis móet gaan met Apple. “De arrogantie gaat ze kapotmaken!” en “Apple is mainstream geworden!”, horen we regelmatig. Misschien. Ooit. Maar bij iCulture zien we de komende 5 jaar zonnig tegemoet.

Die eerste generatie iPhone uit 2007 koesteren we nog steeds. Met elke nieuwe iPhone maakten we wel iets bijzonders mee, herinneringen waar we graag op terugkijken. Wat is jouw meest memorabele iPhone-ervaring?