Jobs: feest van herkenning voor vooral de grootste fans (filmreview)

Jobs is de eerste bioscoopfilm die na het overlijden van Steve zijn levensverhaal durft na te vertellen. Nogal een risico om te nemen, maar de makers zeggen dat ze niet snel op de hype wilden inhaken. Het script zou al langere tijd in de maak zijn geweest, waardoor de snelle timing van de verschijning vooral heel toevallig is. De film wist de afgelopen maanden hoe dan ook flink wat aandacht te vergaren, mede dankzij hoofdrolspeler Ashton Kutcher. Niet alleen is de rol totaal wat anders dan we van hem gewend zijn, maar hij lijkt ook als twee druppels water op een jonge Steve. iCulture was aanwezig bij een vroege persscreening van Jobs. Onze eerste indruk van de film lees je in dit artikel. Vlak na het zien van de film hebben we ook uitgebreid gesproken met Ashton Kutcher.

Jobs trapt af met een al wat oudere Steve die op het punt staat om de iPod te introduceren. De sfeer in de presentatieruimte is relaxt, Steve geeft zijn bekende speech en tijdens het einde van de scène houdt hij het nieuwe product in de lucht. Daarna zou hij, zoals wij als kijker weten, de muziekindustrie compleet veranderen. Dat verhaal laat de film verder achterwege, want na de eerste scène springen we naar een in het gras liggende Steve in de jaren ’70, voor de oprichting van Apple.

Wat volgt is een navertelling van de oprichting van Apple. We zien hoe Steve Jobs en Steve Wozniak elkaar ontmoeten, hoe ze beginnen te werken aan de eerste Apple-computers en wat ze allemaal voor elkaar krijgen in de inmiddels beruchte garage van de familie Jobs. Investeerder Mike Markkula verschijnt al snel ten tonele, een punt waarop de film springt naar de kantoorruimtes waar Apple zich in had gevestigd.

Feest van herkenning

Het moment waarop de oprichters van Apple worden verzameld, verandert Jobs gelijk in een feest van herkenning voor de grootste Apple-kenners. Kennis van deze experts maakt het alleen lastig om neutraal naar de film te kijken: zij hebben bij iedere scène wel een hoofdstuk uit het boek of een verhaal dat Steve ergens heeft verteld om er naast te zetten, waardoor de film al snel zal draaien om het identificeren wat je al hebt gehoord en het ontkrachten van wat wellicht niet zal kloppen. Het verhaal dat ondertussen wordt verteld voelt daardoor soms wat minder belangrijk. Toch weet de film op veel punten dit herkenningsfeestje leuk te houden: belangrijke Apple-medewerkers en -oprichters, hoe onbelangrijk ze ook in de vertelling van de film worden gemaakt, zijn duidelijk gecast om te lijken op hun bestaande tegenhanger. Sommige scènes lijken rechtstreeks uit oude video’s of foto’s te zijn getrokken.

Steve

Hoewel er een hoop bekende Apple-prominenten in Jobs voorbijkomen, ligt de nadruk van de film duidelijk op de door Ashton Kutcher gespeelde Steve. In eerste instantie wellicht een risico, want Kutcher heeft weinig ervaring met dergelijke serieuze rollen, maar het eindresultaat viel ons niet tegen. Kutcher slaagt er in de loopjes, gezichtsuitdrukkingen en vooral de manier van praten van Steve te emuleren. Iets dat je terugziet in zijn directe manier van bewegen, maar ook in bepaalde scènes waar vooral de scriptschrijvers voor te danken zijn. Zo zien we Steve meerdere malen in een situatie waar hij een flater moet rechtzetten of een ander probleem moet oplossen, maar biedt hij nooit zijn excuses aan. In plaats daarvan belooft hij een nieuw en beter alternatief – en verkoopt hij zo gelijk zijn volgende product. Het is duidelijk de Steve die bij keynotes iets nieuws tegenover een probleem zette.

Toch is het een lastige rol om perfect neer te zetten. Hoewel Kutcher het uiterlijk, de loopjes en de manier van bewegen allemaal weet vast te leggen, zijn er soms momenten in de film dat zijn Steve-impressie er net wat te dik bovenop ligt en dat hij in een parodie verandert. Tegelijkertijd heeft hij een totaal ander stemgeluid dan Steve, waardoor hij nog meer zijn best moet doen om zijn acteerwerk goed te verkopen. De focus op Steve doet het verhaal van de film bovendien niet altijd veel goeds. Op momenten dat Jobs het verhaal van Apple probeert te vertellen valt de film toch terug op alleen Steve, waardoor er bredere, genuanceerde momenten verloren lijken te gaan.

Happy ending

Regisseur Joshua Michael Stern is er niet bang voor om al Steve zijn imperfecties te laten zien: de film herinnert je er geregeld aan dat hij een moeilijke man was om mee te werken, die op sommige momenten onverstandige keuzes heeft gemaakt bij zowel Apple als in zijn privéleven. Dat maakt sommige tegenslagen in zijn leven die in de film worden uitgelicht ook een stuk minder zwart-wit. Het moment waarop Steve bij Apple moet vertrekken en naar NeXT gaat is vrij gelaagd, omdat de film de tijd neemt om alle relaties binnen het bedrijf en die tussen Apple en de directie uit te tekenen.

Het verhaal wordt een stuk minder genuanceerd nadat Steve’s grote tegenslag is behandeld en hij terugkeert bij Apple vanuit NeXT. Vanaf dat punt wordt hij neergezet als de grote redder die via een slimme overname terug is bij het bedrijf. Al Steve’s gebreken lijken vergeven, hij heeft alle vervelende dingen in zijn leven achter zich gelaten en heeft vrede gesloten met eenieder met wie hij in een nare situatie zat. Het lijkt alsof Stern zo positief mogelijk het verhaal wilde afsluiten, uit angst dat een genuanceerd eindplaatje niet goed zou vallen zo kort na het overlijden van de persoon waar de film om draait.

Conclusie

Jobs is geen nauwe overzetting van bijvoorbeeld de biografie geschreven door Walter Isaacson, maar de film weet wel het levensverhaal van Steve in twee uur aardig goed samen te vatten. De oprichting van Apple en de terugkeer van Steve via NeXT komen allemaal voorbij en worden in grote lijnen interessant neergezet. Natuurlijk worden er een paar dichterlijke vrijheden genomen om het verhaal beter bij elkaar te knopen, maar geen hiervan wekt de indruk dat de waarheid ernstig is verdraaid. Het eindigt allemaal wat overdreven positief, maar de rit door Jobs is over het algemeen een fijn feest van herkenning voor iedere Apple-fan.