Sinds gisteren is er een nieuwe categorie aan de iTunes App Store toegevoegd: eBoeken. Als fervent ebooklezer wilde ik wel eens weten wat er zoal te halen valt op dit gebied. Want ook al houden veel mensen nog vast aan papieren boeken: ebooks zijn de toekomst. Ze nemen geen ruimte in, zijn milieuvriendelijker, wegen niets, je hebt ze altijd bij de hand en het grote scherm van de iPhone is ideaal om teksten te lezen.

Op de eerste generatie iPhone was het al mogelijk om boeken te lezen met een applicatie zoals Books.app, verkrijgbaar via Installer. Ook kun je online boeken lezen via Reader, computerboeken en -handleidingen in CHM-formaat lezen via MobileCHM of boeken omzetten naar afbeeldingen met eBook to Images. Daarnaast zijn er nog wat andere mogelijkheden, zoals het naar jezelf e-mailen van een ebook in Word-formaat zodat je het vanuit een e-mailbericht op de iPhone kunt lezen, installeren via het programma Docs of uploaden als PDF-bestand naar Readdle.com.

Keuze genoeg dus en met de komst van de iTunes App Store wordt de keuze alleen nog maar groter. Wij installeerden twee ebookreaders uit de App Store: eReader en Stanza (beide gratis). Daarnaast kochten we twee losse boeken uit de categorie eBoeken van de App Store, waarvoor je geen speciale readersoftware nodig hebt: Kid Binary and the Two-Bit Gang (uitgeverij ZappTek) en The Trial van Franz Kafka (uitgeverij AppEngines).

Naast de twee ebookreaders die we hier bespreken kun je ook nog BookShelf (€7,99) en BookZ Text Reader (€1,59) installeren. Mobipocket is nog bezig met een ebookreader, dus binnenkort kan het leesplezier op de iPhone niet meer op.

eReader

eReader van Fictionwise bestaat al lange tijd op andere mobiele platformen, zoals Windows Mobile. De applicatie is gratis verkrijgbaar maar voor de meeste boeken zul je moeten betalen: Fictionwise heeft 50.000 Engelstalige boeken in het assortiment, waaronder veel bestsellers en pas verschenen boeken. Daarnaast zijn er een paar duizend gratis boeken verkrijgbaar, waarbij het voornamelijk om historische boeken en klassiekers gaat waarvan de auteursrechten zijn verstreken.

[flickr]set:72157606261801049[/flickr]

Je kunt honderden boeken meenemen op je iPhone, zodat je altijd iets te lezen op zak hebt. In eReader voor de iPhone zijn al drie boeken aanwezig; de rest zul je moeten vullen via je online boekenplank (Bookshelf). Daarvoor zul je op de desktop naar eReader.com moeten gaan, want boeken kopen op de iPhone zelf is nog niet mogelijk. De boeken van eReader zijn recent maar wel redelijk prijzig: zo’n 10 tot 15 dollar per stuk. Als je je abonneert op de wekelijkse nieuwsbrief van eReader krijg je continu 10% korting.

De betaalde boeken van eReader zijn op alle ondersteunde platformen te lezen: om ze te kunnen openen moet je echter wel je naam en creditcardnummer eenmalig invoeren. Dit is een ‘sociale beveiliging’: mensen kunnen de boeken op die manier wel uitlenen aan naaste familie en vrienden, maar zullen aan wildvreemden niet zomaar een boek met creditcardnummer weggeven. Heb je eReader op de iPhone geïnstalleerd, dan druk je op de plusknop om boeken van je online boekenplank toe te voegen. Na het invullen van je inloggegevens krijg je de beschikbare boeken te zien. Je kunt per boek aangeven of je deze naar de iPhone wilt downloaden.

Na het openen van een boek kun je een bladerbeweging met je vinger (van rechts naar links) over het scherm maken om naar de volgende pagina te gaan. Een tik op een willekeurige plek op het scherm zorgt ervoor dat de werkbalk onderin het scherm verschijnt. De vier iconen hebben als betekenis: inhoudsopgave, zoeken, volgende zoeken en lettertype wijzigen. De inhoudsopgave toont alle hoofdstukken en paragrafen zodat je snel naar een bepaald gedeelte kunt springen.
In de zoekfunctie kun je een begrip invoeren, waarbij je aangeeft of je vanaf pagina 1 of vanaf de huidige pagina wilt beginnen te zoeken. Bij de lettertypes kun je kiezen uit Georgia, Helvetica of Marker Felt in drie lettergroottes: Small, Medium, Large en Huge.

In eReader 1.0 voor de iPhone ontbreken nog een aantal functies die op andere eReader-platformen wel aanwezig zijn zoals het zetten van bookmarks en het toevoegen van notities. In versie 1.1, die vóór eind juli beschikbaar komt, zullen meer functies worden toegevoegd zoals de mogelijkheid om de pagina-oriëntatie vast te zetten (handig als je in bed wilt lezen), de mogelijkheid om op het scherm te tikken om de pagina om te slaan en verschillende manieren om je boekenplank te sorteren. Ook zal het dan mogelijk worden om eigen ebooks (in PalmDOC’s pdb-formaat) toe te voegen.

Pluspunten:

• Goed leesbare pagina’s;
• Boeken downloaden verloopt snel en makkelijk;
• Alle basisfuncties overzichtelijk voorhanden;
• Programma onthoudt op welke pagina je bent gebleven;
• Keuze uit verschillende lettertypes en lettergrootten.

Minpunten:

• De boeken zijn in proprietary formaat, gesloten systeem;
• Eigen boeken toevoegen nog niet mogelijk (straks wel);
• Geen paginanummer zichtbaar, je weet dus niet of je al over de helft bent;
• Geen bookmarks of markeringen mogelijk;
• Boeken toevoegen aan je online boekenplank moet altijd via de desktop.

Stanza

We hebben Stanza van ontwikkelaar Lexcycle als alternatief gekozen omdat de insteek hiervan totaal anders is als die van eReader. Hier draait geen commerciële online boekwinkel op de achtergrond, maar gaat het om gratis boeken. Accounts en creditcardgegevens kunnen achterwege blijven: je start het programma, kiest de gewenste boeken en downloadt ze naar de iPhone zodat je ze offline kunt lezen. Bestsellers van Stephen King zul je natuurlijk niet in het aanbod aantreffen, maar wel een aantal hedendaagse boeken (van onder andere Cory Doctorow), naast de bekende rechtenvrije klassiekers als 1984 van George Orwell en Alice in Wonderland.

[flickr]set:72157606258649674[/flickr]

Bij het opstarten van Stanza verschijnt de Stanza Library, met linkjes naar alle titels en auteurs, gedeelde boeken, de online catalogus en recent gelezen boeken en downloads. Nieuwe boeken voeg je toe via de online catalogus, waarbij je de keuze hebt uit gratis boeken van Feedbooks, internationale klassiekers en religieuze teksten. Voor het aanbod van Feedbooks kun je het beste even op de website Feedbooks.com kijken. Op het startscherm is het met de plusknop ook mogelijk om eigen collecties aan te maken, zodat je je boekenverzameling wat meer kunt kunt ordenen. De optie Shared Books gaf nog geen resultaten; wellicht werkt dit alleen als je Stanza voor de Mac hebt geïnstalleerd. Via de desktop-versie van Stanza kun je overigens ook eigen boeken toevoegen.

Als je een boek hebt uitgekozen blader je net als in eReader met een vingerveegbeweging naar de volgende pagina. Ook in dit programma kun je op het scherm tikken om een werkbalk onderin het scherm zichtbaar te maken. Een schuifbalk geeft aan op welke pagina van het huidige hoofdstuk je bent. Met de schuifbalk kun je ook snel naar andere pagina’s in hetzelfde hoofdstuk springen. In de werkbalk zie je iconen voor inhoudsopgave, lettergrootte verkleinen/vergroten en zoekfunctie. Het lettertype kun je niet wijzigen, wel kun je een paar keer op de iconen F- (kleinere letters) en F+ (grotere letters) tikken om de lettergrootte te wijzigen, van absurd klein tot absurd groot.

Stanza is minder stabiel dan eReader: tijdens het lezen crashte de applicatie een paar keer spontaan.

Pluspunten:

• Leesbare pagina’s;
• Voortgang in hoofdstukken goed zichtbaar;
• Lettergrootte zeer nauwkeurig instelbaar, van zeer klein tot zeer groot;
• Programma onthoudt op welke pagina je bent gebleven;
• Eigen boeken toevoegen;
• Grote collectie gratis boeken.

Minpunten:

• Minder stabiel, applicatie crashte een paar keer;
• Geen keuze uit lettertypes;
• Echte bestsellers en recente verschenen boeken niet verkrijgbaar.

ZappTek

Naast programma’s waarmee je ebooks kunt lezen vind je in de App Store ook lossen boeken, waarbij de software al is ‘ingebakken’. Eén uitgever is ZappTek, die een aantal recente titels aanbiedt. Wij kochten Kid Binary and the Two-Bit Gang, een virtual reality-verhaal over een hacker. Voor €1,59 koop je een verhaal van 34 pagina’s, geschreven door Michael A. Stackpole. Elke pagina heeft een omvang van één iPhone-scherm in middelgrote tekst dus dit boek(je) heb je binnen een uur uit.

[flickr]set:72157606258457734[/flickr]

Na het installeren van dit ebook kun je met de pijlen onderin het scherm naar de volgende pagina bladeren, waarbij je een animatie te zien krijgt alsof de pagina wordt omgeslagen en waarbij je een (al snel irritant wordend) bladergeluid te horen krijgt. Onderin het scherm is steeds een werkbalk zichtbaar met iconen voor inhoudsopgave, bladeren en een notitiefunctie (die overigens niet werkt). Je ziet meteen op welke pagina je gebleven bent.

Je kunt bookmarks aanmaken en de schermoriëntatie vastzetten. Tweemaal tikken op het scherm wijzigt de tekstgrootte (twee lettergroottes: middelgrote en groot), bij driemaal tikken wissel je van zwarte tekst op witte achtergrond naar witte tekst op zwarte achtergrond. Uitgever ZappTek heeft op dit moment een aantal boeken in de App Store, allemaal geschreven door Michael A. Stackpole. De korte verhalen (max. 50 pagina’s) kosten €1,59 en het langere boek Once a Hero (850 pagina’s) kost €3,99.

Pluspunten:

• Goed leesbaar;
• Voortgang in boek goed zichtbaar;
• Zwart/wit-omwisseling mogelijk, handig als je in het donker wilt lezen ;
• Programma onthoudt op welke pagina je bent gebleven;
• Bookmarks toevoegen;
• Geen aparte software nodig.

Minpunten:

• Geen keuze uit lettertypes;
• Notitiefunctie werkt niet;
• Slechte prijs/kwaliteitverhouding.

AppEngines

AppEngines verkoopt in de App Store enkele tientallen klassiekers: rechtenvrije boeken die je overal gratis online kunt vinden. Voor €0,79 kochten we The Trial van Franz Kafka, die we bij nader inzien ook gratis in Stanza hadden kunnen downloaden. Ook hier heb je geen aparte software nodig: je downloadt het boek en kunt meteen beginnen te lezen.

[flickr]set:72157606261661045[/flickr]

Een balkje bovenin het scherm geeft aan hoever je bent gevorderd. Bovenin zijn ook twee iconen zichtbaar voor de zoekfunctie en de inhoudsopgave. Je kunt het lettertype wijzigen met de pinchfunctie van de iPhone zelf; daarbij heb je keuze uit klein, middelgroot en groot. Om naar de volgende pagina te bladeren maak je een veegbeweging met je vinger over het scherm: van rechts naar links of van onder naar beneden. Je kunt ook in de bovenste helft van het scherm tikken om achteruit te bladeren en in de onderste schermhelft om vooruit te bladeren. Meer opties heeft het ebook niet.

Pluspunten:

• Goed leesbaar;
• Voortgang in boek goed zichtbaar;
• Programma onthoudt op welke pagina je bent gebleven;
• Geen aparte software nodig.

Minpunten:

• Geen keuze uit lettertypes;
• Geen bookmarks, notitiefunctie en andere extra’s;
• Bijna alle boeken zijn ook gratis verkrijgbaar via Stanza en andere aanbieders.

Conclusie

Dat een ebook in veel opzichten ideaal is, daar zijn veel mensen gelukkig inmiddels wel duidelijk. En dat je dankzij de iPhone eigenlijk geen dure iLiad nodig hebt, daar ben je hopelijk ook wel van overtuigd. De vraag is alleen: welke oplossing kies je, want er zijn meedere mogelijkheden. Stanza en eReader hebben allebei hun eigen sterke punten, waarbij ze elkaar redelijk goed aanvullen. Omdat ze gratis zijn en niet zoveel ruimte innemen raad ik aan om ze allebei te installeren: Stanza voor de klassiekers en open source-boeken, eReader voor de commerciële bestsellers en pas verschenen boeken. De losse boeken van aanbieders als ZappTek en AppEngines voegen eigenlijk niet zoveel toe: het aanbod is te beperkt en/of elders gratis verkrijgbaar.