Gastblog: Leeftijdsclassificatie en apps

Dit artikel over leeftijdsclassificaties van apps is een gastbijdrage van Bert Vegelien (@bertvegelien), uitgever/uitgeefadviseur bij Books2Download. Dit artikel is eerder verschenen op books2download.nl en met toestemming geheel op ons verzoek doorgeplaatst.

Bij films en tv-programma’s zijn we gewend om leeftijdsclassificaties te gebruiken. De Kijkwijzer werkt bijvoorbeeld met leeftijden en gevaaricoontjes: een vuist geeft aan dat er geknokt gaat worden. Maar bij de leeftijdsclassificatie van apps is er nog niet veel standaardisatie, waardoor je als ouder weinig houvast hebt welke apps geschikt zijn voor jouw kind. Apple heeft een eigen indeling, die niet helemaal overlapt met systemen als PEGI. Bert Vegelien is uitgever van (voornamelijk) kinderboekenapps en is van mening dat we eens orde in de chaos moeten scheppen. Hij legt uit welke leeftijdsclassificaties er voor apps zijn, hoe ze werken en hoe een ideaal classificatiesysteem eruit zou moeten zien.

Kijkwijzer en PEGI

Kijkwijzer kennen we allemaal, maar weten we ook precies wát die precies doet? Ik zocht het even op: Kijkwijzer waarschuwt ouders en opvoeders tot welke leeftijd een televisieprogramma of film schadelijk kan zijn voor kinderen. Kijkwijzer informeert niet over geschiktheid of kwaliteit. Dat blijft de verantwoordelijkheid van ouders of opvoeders; een essentieel verschil. Om een voorbeeld te geven: een televisieprogramma dat tegen 5 december wordt uitgezonden en waarin Sinterklaas net is overleden, bevat niet per se beelden die schadelijk zijn voor het kind. Maar of het erg geschikt is voor kinderen is natuurlijk zeer de vraag (voorbeeld is van Cathy Spierenburg, directeur van Mediasmarties).

PEGI doet in Europees verband hetzelfde voor games wat Kijkwijzer in Nederland doet voor andere mediavormen. Zij heeft bekend gemaakt dat zij leeftijdsclassificaties naar platforms wil brengen waar ‘kleine softwareapplicaties worden verkocht’, oftewel app-winkels zoals de App Store van Apple en Play van Google.

Hoewel ik niet tegen activiteiten ben van Kijkwijzer of PEGI, vraag ik me af of deze stap niet verwarrend gaat werken. Wanneer je bij Apple als uitgever een app in de App Store wilt zetten, moet je een checklist afwerken en afhankelijk van de wijze waarop je dat doet, wordt bepaald welke leeftijdsclassificatie de app in de App Store krijgt.

Onze prentenboek apps hebben bijvoorbeeld allemaal de leeftijdscategorie 4+ in de App Store, gewoon omdat wij zelf aangaven dat er werkelijk niets in te zien, horen of lezen is, wat schadelijk kan zijn voor kleine kinderen (toch dekt het niet helemaal de lading, want ook apps voor peuters krijgen van Apple een 4+ rating en geen 2+ of 3+).
De app Geschiedenis van Zuid-Holland in 50 verhalen die wij in opdracht maakten voor het Erfgoedhuis Zuid-Holland, heeft een classificatie van 9+ gekregen. Die leeftijd kwam eruit rollen, omdat we naar eer en geweten invulden dat er ‘infrequent/mild realistic violence’ in te zien was. In ons geval een afbeelding van een schilderij van het lynchen van de gebroeders de Witt.

Rating App Store. Klik op de afbeelding om te vergroten.
De ‘ratings’ die Apple jou via een lijstje laat invullen, kun je zo natuurlijk proberen te beïnvloeden door zelf de normen wat ruim te nemen. Maar of dat verstandig is? Alle apps die je in de App Store wilt zetten, worden niet alleen op hun technische kant beoordeeld, maar ook op hun inhoud. Als je niet eerlijk het lijstje invult en dus in een ‘te lage’ leeftijdscategorie terecht zou komen, is de kans aanzienlijk dat Apple de app zal weigeren. Apple staat erom bekend dat ze vrij streng zijn in hun normen en waarden. Bekend is het antwoord van Steve Jobs op een vraag over erotiek van een consument: “If you want porn, buy an Android.”

Meerdere systemen naast elkaar

Apple geeft trouwens zelf een overzicht, waarin de eigen ratings vergeleken worden met die van PEGI en van ESRB (zoals de website zegt: ESBR assigns the age and content ratings for video games and mobile apps, enforces advertising and marketing guidelines for the video game industry, and helps companies implement responsible online privacy practices)

Hoewel Apple haar eigen ratingsysteem in een matrix vergelijkt met de andere systemen, hanteert ieder (deels) andere criteria. Zo wil PEGI bijvoorbeeld ook privacyrisico’s vermelden, het delen van gegevens en GEO-locaties – iets wat ik een goede zaak zou vinden. Maar waar het volgens mij dus straks op neerkomt, is dat ik als uitgever een kwalificatie kan krijgen via PEGI, die niet noodzakelijkerwijs overeenkomt met die van Apple.

Mediasmarties

Om het allemaal nog wat ingewikkelder te maken – of juist in de praktijk weer gemakkelijker – bestaat er in Nederland ook zoiets als ‘Mediasmarties’. Hier gaat het juist over geschiktheid. “Mediasmarties biedt een overzicht van kindermedia afgestemd op de leeftijd van je kind. Je kunt hier informatie vinden over de inhoud en geschiktheid van mediaproducten zoals: televisieprogramma’s, (bioscoop)films, online games, video games, apps en websites voor kinderen tussen de 1,5 tot en met 11 jaar.”

Mijn conclusie

Ik vind systemen die ouders en opvoeders helpen om inzicht te krijgen in het steeds veranderende en groter wordende woud aan kindermedia, lovenswaardig. Maar idealiter zouden die systemen niet allemaal naast elkaar moeten bestaan. Toch zie ik daar nog niet snel verandering in komen. Het heeft ook te maken met werkbaarheid en met macht van de platforms. Apple is (nog) de bepalende speler op het gebied van kinderapps, heeft een werkbaar systeem en zal niet snel alles omgooien om zich te conformeren aan PEGI. De drempel ligt hoog bij Apple, in tegenstelling tot de appwinkel van Android, Google Play. Voor ouders en opvoeders die via Google Play apps kopen zal een PEGI classificatie belangrijker zijn. Googles controle vooraf op de apps is minimaal. Eigenlijk worden apps alleen verwijderd als daar klachten over zijn. En het wekt geen verbazing dat PEGI al een werkend ratingsysteem heeft voor games die draaien op het Windows Phone platform. De kleinste van het stel app winkels, kan ieder steuntje in de rug juist goed gebruiken.

In mijn ogen biedt Mediasmarties het meeste houvast voor ouders en opvoeders, maar is tegelijkertijd het onbekendst en het meest arbitrair. Geschiktheid ligt meer tegen een ‘mening’ aan dan de wat meer algemene criteria die Apple zelf hanteert of Kijkwijzer/PEGI. Kortom, we zijn er nog lang niet.