Kan een app je gedrag veranderen?

Er zijn talloze apps die je helpen om te stoppen met roken, meer te sporten en gezonder te eten. Maar helpen ze ook? Volgens Nir Eyal heeft het te maken met keuzevrijheid en het verschil tussen moeten en willen. Mensen spelen wel urenlang een spelletje Angry Birds, maar hebben geen tijd om hun belastingformulier in te vullen. Het verschil is dat je Angry Birds speelt omdat je er zelf voor kiest, terwijl het invullen van je belastingformulier een klusje is dat door de overheid wordt opgedrongen. Je hebt daardoor geen zin om het te doen en zoekt excuses om het zoveel mogelijk uit te stellen. Appontwikkelaars zouden daarvan kunnen leren, als ze apps willen maken die mensen daadwerkelijk gebruiken om bijvoorbeeld af te vallen of vaker te gaan sporten.

Eyal vertelt in een artikel op TechCrunch dat hij de app van MyFitnessPal installeerde om te gaan afvallen. De app is populair en wordt hoog gewaardeerd. Ook in de Nederlandse App Store krijgt de app gemiddeld 5 sterren. Maar het invullen van je dagelijkse maaltijden werd al snel een heilig ‘moeten’, merkte Eyal. Het bijhouden van een eetdagboek was geen onderdeel van zijn dagelijkse routine en het werd steeds vaker een vervelend klusje. Wat Eyal wilde was afvallen, wat hij moest doen was het gedetailleerd invoeren van maaltijden. MyFitnessPal werd MyFitnessPain. De app verplichtte hem om een nieuw soort gedrag aan te leren (dagelijks vastleggen van calorieën), terwijl hij zich beter had kunnen focussen op aanleren van een totaal ander soort gedrag: gezonder eten, minder snacken, meer sporten of welke aanpak je ook zou willen volgen.

Datzelfde probleem bestaat met de Nederlandse app Foodzy, heb ik gemerkt: aanvankelijk legden vrienden dagelijks hun maaltijden vast. Als ik nu naar het dashboard van Foodzy ga, zijn er nog weinig vrienden die dagelijks plichtsgetrouw alles invullen. Zelfs bij de meest fervente Foodzy-fans in mijn vriendenkring zijn de laatste check-ins alweer van een paar dagen geleden. Het wil niet zeggen dat Foodzy z’n beste tijd gehad heeft, maar wel dat de verplichte gedragsverandering (maaltijden vastleggen) niet blijft ‘plakken’ en niet wordt gezien als noodzakelijke voorwaarde om je eigenlijke doel te bereiken (afvallen, gezonder eten).

Elay beredeneert dat als onze keuzevrijheid wordt beperkt, dat we het gevoel hebben dat anderen ons iets opleggen. Het gevolg is dat we gaan rebelleren tegen het nieuwe gedrag. Psychologen noemen dit reactance, een soort weerstand. Een app moet daarom geen nieuw gedrag verplicht stellen (bijvoorbeeld het noteren van maaltijden of het vastleggen van verorberde calorieën) of de gebruiker voorschrijven wat hij moet doen. Een app als MyFitnessPal bemoeilijkt bovendien om terug op het juiste pad te komen, als je een tijdje de brui eraan hebt gegeven. Bij Foodzy was dat aanvankelijk ook zo: als je na middernacht nog even je maaltijden wilde noteren, kon dat niet via de app. Tegenwoordig is dat gelukkig verbeterd: je kunt bij het inchecken van voedingswaren via de app nu ook een datum invoeren.

In plaats van het verplicht stellen van nieuw gedrag moeten apps gebruikers het gevoel geven dat ze de volledige controle hebben, denkt Elay. Apps moeten aansluiten op bestaand gedrag en proberen dat om te buigen naar gezonder gedrag. Hoe dat er in de praktijk uit zou moeten zien, dat maakt Elay niet echt duidelijk. Dus geef ik maar een voorzetje: als je al gewend bent om in restaurants in te checken via Foursquare, zou een gezondheidsapp dat in de gaten kunnen houden. Bij de zoveelste fastfoodtent zou de app kunnen voorstellen: “Je checkt in bij een fastfoodketen, maar je hebt ook de keuze om 100 meter verderop naar een saladebar te gaan. Een meta-analyse van 42 onderzoeken met meer dan 22.000 deelnemers heeft aangetoond dat zo’n aanpak de kans verdubbelt dat mensen “ja!” zeggen.

Deze lijsten zijn gebaseerd op afgelopen week. Een aantal van de toen gratis apps heeft inmiddels weer een prijskaartje.