Wat is Dolby Atmos en wat is het verschil met Spatial Audio?

Alles over Dolby Atmos

De beeld- en geluidskwaliteit van films wordt dankzij nieuwe technologieën steeds beter. Fabrikanten beloven al jaren dat je écht bioscoopgeluid in je huiskamer kunt krijgen met ruimtelijkaudio. Voorbeelden daarvan zijn Dolby Digital 5.1 en Dolby Digital Plus 7.1 surround sound. Dolby Atmos gaat nog een stap verder en is onder andere te beluisteren op de Apple TV 4K en via Apple Music.

Wat heb je aan Dolby Atmos en is er een verschil met Spatial Audio? Dat lees je in dit artikel!

• Dolby Atmos vs Apple Spatial Audio
• Wat is Dolby Atmos?
• Geschikte Apple-devices
• Speakers
• Content
• Apple Music
• Hoe werkt het?
• Appartuur vervangen?

Dolby Atmos vs Apple Spatial Audio

Spatial Audio en Dolby Atmos zijn beide audiotechnieken voor ruimtelijk geluid. Apple Music ondersteunt beide en Apple-topman Oliver Schusser heeft erover gezegd dat het “de grootste vooruitgang ooit op het gebied van geluidskwaliteit is”. Spatial Audio is Apple’s eigen immersive geluidstechnologie, dat verschillende sensoren (bijvoorbeeld in AirPods) gebruikt om de hoofdbewegingen van de gebruiker te volgen. Er wordt dan een virtuele ruimte gecreëerd, waar de muziek voor wordt geoptimaliseerd. Daarbij wordt rekening gehouden met het hoofd van de luisteraar en het apparaat dat je gebruikt, bijvoorbeeld een iPhone.

Bekijk ook

Spatial Audio: dit heb je aan ruimtelijke audio op je iPhone, AirPods Pro en AirPods Max

Ruimtelijke audio (Spatial audio) is een functie op recente iPhones en AirPods. Daarmee simuleert Apple een surround-sound uit de speakers van je iPhone en in de AirPods. Alles wat je wil weten over ruimtelijke audio lees je hier.

Kijk je bijvoorbeeld een film op je iPhone met AirPods Pro in en draai je je hoofd naar rechts, dan zal het geluid wat harder linken in je linkeroor omdat deze dichter bij het iPhone-scherm is. Hiervoor heb je AirPods Pro, AirPods Max of geschikte Beats-oortjes nodig in combinatie met een geschikt Apple-device. Dolby Atmos zorgt ervoor dat speakers en home theater-systemen een ruimtelijk geluid geven. Er wordt een virtuele ruimte boven en aan de zijkant gecreëerd, die de indruk wekt dat het geluid van alle kanten komt (en dus niet alleen recht van voren). Er zijn honderden apparaten die Dolby Atmos ondersteunen, ook pc’s en TV’s. Dolby geeft de Atmos-licentie aan verschillende fabrikanten (waaronder Apple, Sonos en Samsung).

Spatial Audio kan werken zonder Dolby Atmos, maar meestal luister je naar content waarin beide worden ondersteund. Dolby Atmos zorgt er voor dat het geluid uit alle richtingen lijkt te komen, terwijl Spatial Audio Apple’s eigen insteek voor Dolby Atmos is voor surround sound en 3D-audio, via hoofdtelefoons, oordopjes en een beperkt aantal speakers. Bij hoofdtelefoons en oordopjes beweegt het geluid mee als je je hoofd draait. Er zijn echter ook speakers die Dolby Atmos én Spatial Audio ondersteunen, zoals de Apple HomePod en de Sonos Era 300. Deze bieden een meer immersive ervaring dan traditionele draadloze speakers, maar kunnen geen rekening houden met je bewegingen. Het beste om Dolby Atmos en Spatial Audio op een speaker te ervaren, is dan ook via een surround sound-systeem waarbij je in het midden blijft zitten, met meerdere speakers om je heen. Het hoofdtelefoons die je oren afsluiten, krijg je echter de best mogelijke ruimtelijke ervaring.

Wat is Dolby Atmos?

Dolby Atmos-muziek is muziek dat gebruik maakt van Dolby-technieken om surround sound te creëren. Het lijkt dan alsof je omringd bent door instrumenten en effecten. Daardoor krijg je een ‘immersive’ gevoel: het lijkt alsof je er midden in staat. Dit werkt veel beter dan standaard stereo en vaak zelfs beter dan een 5.1 of 7.1 surround sound-opstelling, omdat het geluid ook van bovenaf kan komen. Daardoor is de zogenaamde soundstage niet alleen heel breed, maar ook heel hoog.

Dit wordt meestal gerealiseerd met speakers die boven je hoofd hangen of soundbars die opwaarts gerichte tweeters hebben. Het geluid weerkaatst dan tegen het plafond en vervolgens omlaag richting jouw oren. Als je een film met Dolby Atmos afspeelt op een geschikt apparaat, hoor je de effecten bewegen, zodat het lijkt alsof een rondsluipende tijger inderdaad beweegt.

Dolby Atmos houdt rekening met de ruimte waar de speakers staan. Er zijn twee varianten voor films: Dolby Digital+ en Dolby True HD (DTHC). Daarnaast is er nog Dolby Digital Music voor muziek.

Tot nu werkte surroundgeluid met 5 of 7 geluidssporen (en nog een extra spoor voor de lage bass-tonen) die ieder bedoeld zijn voor een speaker. De speakers staan dan vóór en achter de plek waar je zit te luisteren.

Bij Dolby Atmos is er in theorie een onbeperkt aantal geluidssporen en wordt het geluid ook weerkaatst via het plafond. Het afspeelapparaat (zoals een Apple TV) past het geluid op het type speakers en de plaatsing in de ruimte. Op die manier krijg je nog meer het gevoel dat geluid letterlijk van alle kanten komt.

In eerste instantie is Dolby Atmos ontwikkeld voor bioscopen, maar het is ook voor thuis. In de bioscoop ondersteunt Dolby Atmos tot wel 128 kanalen. De speakers zijn rondom de luisteraar geplaatst, van vloer tot plafond. Hierdoor lijkt het alsof je midden in de film zit. Thuis kun je natuurlijk niet zoveel speakers kwijt.

Diensten die Dolby Atmos ondersteunen zijn Netflix, Disney+, Apple TV+ en Amazon Prime Video. Ook muziekdiensten zoals Apple Music, Amazon Music Unlimited en TIDAL HiFi hebben een groeiend aanbod van Dolby Atmos-muziek. Bij Spatial Audio is dat wat beperkter: het werkt met Apple TV+, Disney+, Netflix, HBO Max en Discovery+, maar het is niet beschikbaar bij YouTube en Amazon Prime Video.

Geschikte Apple-apparaten voor Dolby Atmos

Je kunt genieten van Dolby Atmos via je Apple TV 4K als je een geschikte speaker hebt aangesloten (zie verderop). Maar je kunt er ook op diverse Apple-devices van genieten. Recente iPhones ondersteunen playback van Dolby Atmos, ook via de ingebouwde speaker. Dat wil overigens niet zeggen dat je een waanzinnig ruimtelijk geluid krijgt. Het werkt het beste als je luistert via oordopjes die Spatial Audio ondersteunen.

De volgende devices bieden Dolby Atmos playback en Dolby Audio playback (5.1 en 7.1) via de ingebouwde speakers én via koptelefoons die Spatial Audio ondersteunen:

• iPhone 11-serie en nieuwer
• iPhone XR
• iPhone XS-serie
• iPad Pro 2020 en nieuwer
• iPad Air 2020 en nieuwer

De volgende Apple-devices bieden alleen Dolby Atmos playback en Dolby Audio playback als je een koptelefoon met ondersteuning voor Spatial Audio gebruikt (dus niet via de speaker):

• iPhone SE 2020 en 2022
• Standaard iPad (2018 en nieuwer)
• iPad Pro (tot 2018)
• iPad mini (vanaf 5e generatie 2019)
• iPad Air 3e generatie (2019)

Je hebt hiervoor bijvoorbeeld de AirPods 3, AirPods Pro en de AirPods Max nodig. Op alle eerdere, niet genoemde devices wordt playback van Dolby Atmos en Dolby Audio niet ondersteund. Meer info vind je hier.

Goed om te weten: Dolby Atmos en Dolby Audio playback bieden ondersteuning voor Dolby Digital Plus JOC, Dolby Digital Plus en Dolby Digital.

Welke Dolby Atmos speakers zijn er?

Heel veel fabrikanten hebben de afgelopen jaren soundbars en speakersets ontwikkeld voor Dolby Atmos-geluid. Het gaat om onder meer LG, Sony, Samsung en Philips; hier vind je een handig overzicht. Merken zoals Sonos, Samsung, LG en Sony brengen speakers en soundbars met Dolby Atmos-ondersteuning uit.

Omdat Sonos een populair merk is onder Apple-gebruikers hebben we hieronder een lijstje met de actuele prijzen opgenomen.

Als je zo’n soundbar of surround-set hebt aangesloten op je Apple TV 4K, dan biedt deze sinds tvOS 12 geluid met Dolby Atmos. Bij Sonos is de Sonos Arc de eerste soundbar die ondersteuning biedt voor Dolby Atmos.

Dit is de speaker set-up voor een 5.1 systeem:

En zo ziet het eruit voor een 7.1 systeem:

Waar vind ik content met Dolby Atmos?

Uiteraard moeten series en films wel geschikt zijn voor Dolby Atmos-formaat. Je hebt hiervoor vier opties:

• Koop- en huurfilms, bijvoorbeeld van iTunes
• Streaming videodiensten, zoals Apple TV+, Netflix, Amazon Prime Video en Disney+
• Streaming audiodiensten, zoals TIDAL en Amazon Prime Music (binnenkort wellicht ook bij Apple Music)
• Films op Blu-ray en Ultra HD Blu-ray

Streaming diensten zoals Apple TV+, Netflix, Amazon Prime Video en iTunes bieden content aan met Atmos. Al deze diensten streamen Atmos in een Dolby Digital+ formaat.

De meeste recente Hollywood-producties worden tegenwoordig met Dolby Atmos geleverd. Netflix biedt content aan met Dolby Atmos-ondersteuning als je tenminste een duurder Ultra HD-abonnement hebt afgesloten. Bij Apple TV+, Amazon Prime Video en Disney+ zijn de films in hogere kwaliteit inbegrepen bij je abonnement.

Heb je bij iTunes een film gekocht en komt deze met Dolby Atmos beschikbaar, dan zal Apple je de best mogelijke variant aanbieden. Dat geldt ook voor voor 4K en HDR-versies van films: is jouw apparaat er geschikt voor, dan krijg je gratis een upgrade van je eerder gekochte film in 4K HDR.

Bekijk ook

HDR op de Apple TV: zo zit het met ondersteunde formaten

De Apple TV 4K ondersteunt HDR, HDR10 en Dolby Vision, terwijl het nieuwste model ook HDR10+ ondersteunt. Wat kun je daarmee en is het de moeite om er een nieuwe tv en Blu-ray speler voor aan te schaffen? Wij duiken in de technologie achter 4K, HDR en Dolby Vision.

Je kan ook kiezen voor films op Blu-ray en Ultra HD Blu-ray die Dolby Atmos ondersteunen.

Daarnaast zijn er muziekdiensten die nummers met Dolby Atmos aanbieden, zoals Apple Music en TIDAL.

Dolby Atmos bij Apple Music
Dolby Atmos komt vooral van pas bij films en series, maar sinds juni 2021 ondersteunt ook Apple Music Dolby Atmos. De vereisten liggen daar een stuk lager dan bij het kijken van films en series: het enige wat je nodig hebt is een setje AirPods (ieder model) of een andere koptelefoon. De muziek klinkt dan niet alleen links en rechts zoals bij stereo, maar ook van boven, onder, achter en voor.

Bekijk ook

Dolby Atmos luisteren op de iPhone, iPad en Mac

Je kunt audio ruimtelijk beluisteren in Dolby Atmos-kwaliteit op je iPhone, iPad, Mac, Apple TV 4K en meer. Dit werkt voor Apple Music, maar ook voor films en video’s van streaming videodiensten. Zo krijg je een ruimtelijke ervaring. Hoe schakel je Dolby Atmos in, wat heb je nodig en hoe ontdek je geschikte content? Dat lees je hier!

Hoe werkt Dolby Atmos technisch gezien?

Audio wordt in films meestal gesplitst in kanalen zoals links, rechts en midden. Deze kanalen bepalen naar welke speaker het geluid gaat. Bij een explosie hoor je het geluid bijvoorbeeld van rechts komen, terwijl bij een dialoog het geluid vanuit het midden komt.

Staan mensen wat verder uit elkaar, dan hoor je het geluid via twee kanalen komen. Dit maakt het gemakkelijk voor onze hersenen om een ruimtelijk effect te ervaren. Je krijgt ongemerkt hints dat het geluid vanuit een bepaalde richting komt.

Bij Dolby Atmos wordt het geluid gesplitst in kanalen en areas (gebieden). Bij een explosie aan de rechterkant van het scherm geeft de geluidstechnicus aan dat het geluid van rechtsachter moet komen. Zo kan een geluidsontwerper preciezer de locatie aangeven en klinkt het nog beter dan wanneer er voor standaard 7.1 surroundgeluid was gekozen.

Met Dolby Atmos wordt geprobeerd om dezelfde geluidservaring te krijgen als in de bioscoop. Het geluid lijkt je helemaal te omsluiten, in plaats dat het alleen vanuit een bepaalde richting komt. Je krijgt ook de indruk dat er geluid van boven- en onderaf komt.

Dolby Atmos is geen codec, maar een audioformaat dat gebruik maakt van twee bestaande codecs: Dolby Digital+ en Dolby TrueHD. Atmos voegt extra data toe aan de datastroom. Daarnaast is er ook nog Dolby Atmos Music, een speciale variant die je via TIDAL HiFi en Amazon Music HD kunt luisteren.

Heeft het zin om mijn audioapparatuur te vervangen?

Of je nieuwe audioapparatuur moet aanschaffen hangt er vanaf wat je hebt staan en hoe belangrijk je de geluidsweergave van een film vindt. Voor de meeste mensen zal Dolby Atmos niet zo belangrijk zijn dat ze een recent gekocht audiosysteem nu meteen zullen vervangen door iets nieuws. Maar was je al een tijdje op zoek naar een nieuw home cinema- of audiosysteem, dan kan het zin hebben om op de specs te letten, om te kijken of Dolby Atmos ook wordt ondersteund.

Nog even wat je nodig hebt:

• De content moet Dolby Atmos ondersteunen. Let daarop bij de aanschaf van Blu-ray of het kiezen van een digitale film.
• Je hebt een afspeelapparaat nodig dat Dolby Atmos ondersteunt, dus bijvoorbeeld een Apple TV 4K.
• Je hebt een recente tv nodig die Dolby Atmos ondersteunt en door kan sturen vanaf een Apple TV.
• Je hebt speakers of een audiosysteem nodig dat Dolby Atmos ondersteunt.

Bron afbeeldingen: sound engineer en schematische afbeeldingen via Dolby.com.