Zo zit het met auteursrecht op Instagram

Instagram auteursrecht

Terwijl je in de offline wereld niet zomaar een winkel uit mag lopen zonder te betalen, ligt dat in de digitale wereld ingewikkelder. Veel dingen zijn gratis, waarbij je betaalt door persoonlijke data of wat privacy weg te geven. Google en Facebook hebben er zelfs hun businessmodel op gebaseerd. Maar ook online gelden er regels over auteursrecht, dus ook op Instagram. Wat er wel en niet mag is weer in een stroomversnelling geraakt door nieuwe ontwikkelingen. Hoe zitten die regels in elkaar?

• Actuele ontwikkelingen: hoe zit het nu?
• Basisregels rond Instagram en copyright
• Jouw foto’s, jouw eigendom
• Persoonlijke data
• Portretrecht
• Dit mag wel en niet

Hoe zit het met auteursrecht op Instagram?

Mag je nu wel of geen foto van Instagram gebruiken? En van wie zijn ze eigenlijk als je ze op het medium plaatst, van Instagram of van de gebruiker? Auteursrecht is geen gemakkelijke materie, dus een beetje uitleg is op zijn plaats.

Momenteel is de kwestie weer extra in het nieuws, nadat Newsweek een Instagram-post doorplaatste op de website. De fotograaf had enkele zeldzame natuurfoto’s gemaakt en wilde niet dat die zomaar op allerlei websites zou verschijnen. Newsweek dacht ermee weg te komen door de post te embedden.

Eerder had een rechter daar al een uitspraak over gedaan in een rechtszaak tegen Mashable. Door de foto te publiceren op het sociale medium geef je Instagram een licentie om het te publiceren.

Maar in de zaak tegen Newsweek oordeelde de rechter heel anders: als iets op Instagram staat krijg je als buitenstaander niet zomaar een sublicentie om posts in je eigen website op te nemen. Je zult hiervoor zelf toestemming moeten vragen bij de fotograaf. “This includes ensuring they have a license to share this content, if a license is required by law”, aldus Instagram.

De copyright-regels van Instagram zijn sindsdien aangescherpt. Het is verboden om content te embedden als het de rechten van een persoon aantast. Daaronder vallen ook intellectuele eigendomsrechten.

In Nederland (en Europa in het algemeen) is het overigens toegestaan om Instagram-berichten te embedden, zonder dat je toestemming hoeft te vragen.

Jouw foto’s blijven jouw eigendom
Veel mensen denken dat alles wat je op Instagram plaatst, direct eigendom wordt van het sociale medium. Dit is niet waar, de foto’s blijven gewoon van jou en ze mogen niet zomaar door anderen worden gebruikt. Tenzij jij hier toestemming toe geeft.

Hetzelfde geldt voor alle content die je op Instagram plaatst. In de voorwaarden staat letterlijk “Instagram is geen eigenaar van de content die je op of via de service plaatst”. Daarentegen hebben ze wel een niet-exclusieve, onbeperkte, sub-licentieerbare, wereldwijde licentie om de afbeeldingen te mogen gebruiken. Dit betekent voornamelijk dat ze de foto’s die je plaatst ook mogen publiceren en Instagram zelf jouw foto’s wel mag gebruiken. Hierbij houden ze wel weer rekening met jouw privacyinstellingen.

Instagram en copyright, de basisregels

De basisregels zijn eigenlijk vrij simpel, maar aan de randen zijn er nog wel mogelijkheden tot vrije interpretatie:

• De foto’s die je zelf op Instagram plaatst, moeten door jou zelf gemaakt zijn en je moet er dus zelf ook het auteursrecht op hebben.
• Je mag niet zomaar foto’s plaatsen waar iemand anders het copyright op heeft. Je mag dus geen gestolen foto’s plaatsen op Instagram, of foto’s die je zomaar ergens van internet hebt geplukt. In dat geval is altijd toestemming van de rechthebbende nodig. Instagram controleert hier echter niet streng op.
• Anderen mogen jouw Instagram-foto’s niet zomaar hergebruiken, maar moeten eerst toestemming vragen.
• Het embedden van Instagram-berichten, bijvoorbeeld in nieuwsartikelen, is in de meeste gevallen wel toegestaan. Je kopieert de foto’s namelijk niet, je verwijst alleen naar content die op een andere site staat (in dit geval Instagram).

In het geval van Newsweek werd dat laatste punt strenger geïnterpreteerd door een rechter, dan in voorgaande gevallen. Wellicht heeft dat ermee te maken dat de foto’s erg uniek waren.

Instagram werkt aan tools om meer controle te geven over het embedden van berichten. Nu hebben fotografen maar één mogelijkheid om te voorkomen dat een bericht geëmbed wordt in een webpagina: door de foto privé te plaatsen. Maar dit kan alleen door het hele account privé te maken en dat is voor veel fotografen nadelig, want het beperkt hun bereik op Instagram.

Instagram wordt ook geen eigenaar van jouw data
Iedere minuut die je doorbrengt op Instagram zorgt voor tal van data, die het sociale medium graag weer verzamelt. Deze informatie gaat over jou, je content en hoe je Instagram gebruikt. Hiermee worden vervolgens weer profielen mee gebouwd, zodat adverteerders hun reclames op de juiste doelgroep kunnen richten. Toch is ook al die data niet direct vogelvrij.

Alles wat je achter een slotje deelt, dus in een privé-account of in DM’s, mag door Instagram niet met derden worden gedeeld. Op deze manier bepaal je niet alleen wie jouw content wel en niet kan zien, maar ook waar dit terecht komt en met wie het gedeeld wordt. Wil je echter dat helemaal niemand jouw content kan zien, deel dan niets en zeker niet via social media.

Portretrecht en Instagram
Een ander interessant onderwerp is het portretrecht. Dit betekent dat als je een portretfoto van iemand maakt, diegene eerst toestemming moet geven voor je de foto op Instagram mag plaatsen. Met onschuldige portretten is er vaak niets aan de hand, mits je het onderschrift ook onschuldig houdt. Onwaarheden die mogelijk wel als waarheid aangenomen kunnen worden, zijn niet toegestaan.

Geef je aan iemand toestemming om een portret van jou op het sociale medium te plaatsen, dan kun je die toestemming niet meer terugtrekken. De foto blijft dan dus zo lang staan als de gebruiker dat zelf wil.

Dit mag wel en niet op Instagram
Leuk, die auteursrechten, maar wat mag er nu eigenlijk wel en niet? Regrammen is een lastig onderwerp. Volgens de regels van Instagram mag je alles wat openbaar op het platform geplaatst wordt opnieuw delen (re-sharen). Maar volgens het auteursrecht is dit een vorm van kopiëren en heb je daar toestemming voor nodig. Wat wel mag is linkjes naar foto’s delen, een bestaande post opnemen in je Instagram Story en afbeeldingen embedden.

Ook mag je foto’s die je zelf gemaakt hebt op Instagram publiceren. Wil je iets anders plaatsen, vraag dan eerst om toestemming. Ga je samenwerken met merken om een bepaald product te promoten, dan moeten jij en het merk zich aan de reclamecode social media houden.

Kom je een auteursrechtschending tegen op Instagram? Dan kun je dit melden via een speciaal formulier. Erkennen ze de inbreuk, dan halen ze de afbeelding offline. De discussie zelf mag je later uitvechten.

Meer tips over Instagram vind je hier:

• Zo negeer je accounts op sociale media: Twitter, Instagram en Facebook
• Verslaafd aan Instagram? Zo stel je de tijdslimieten in en bekijk je je activiteit
• Zo kun je je Instagram-data opvragen in 5 stappen