Skeuomorfisme: alles over realistisch design bij Apple

Wat is skeuomorfisme?

Skeuomorfisme is de gewoonte om een fysiek object te imiteren. Computerprogramma’s maken vaak gebruik van skeuomorfisme om ze een vertrouwd uiterlijk te geven. Bestanden die je weggooit komen in een digitale prullenbak terecht en teksten die je wilt bewaren stop je in een kartonnen documentenmap. Apple stond erom bekend dat er tot en met iOS 6 veel skeuomorfisme-elementen werden gebruikt. De Notitie-app bestond uit een ringband met afscheurbare blaadjes en de Calculator-app had een afleesvenster, net zoals een fysieke rekenmachine. Boeken die je in de iBookstore had gekocht werden in een houten boekenkast geplaatst.

• Steve Jobs en Scott Forstall
• Heeft skeuomorfisme zin?
• Voorbeelden van skeuomorfisme
• Misverstanden over skeuomorfisch design

Steve Jobs en Scott Forstall: voorstanders van realistische details

Steve Jobs zou een groot voorstander van skeuomorfisme zijn geweest en dat geldt ook voor Scott Forstall, die lange tijd verantwoordelijk was voor het uiterlijk van iOS. Forstall is de man die het meest met leerstiksels, houtfineer en andere realistische elementen in verband wordt gebracht. Sinds Forstall door Apple op een zijspoor is gezet, is Jonathan Ive verantwoordelijk voor het uiterlijk van iOS. Dit leidde tot iOS 7, met een radicaal ander design. Alle stiksels en al het imitatieleer is verdwenen en heeft plaatsgemaakt voor een strak design, zonder poespas.

Heeft skeuomorfisme zin?

Voorstanders van skeuomorfisme vinden dat het gebruiken van een metafoor het gebruiksgemak verhoogt. Je bent gewend om bij een papieren boek te bladeren, dus een digitaal boek moet ook pagina’s hebben die je kunt omslaan (soms met bijbehorend geluidseffect). Gebruikers krijgen een vertrouwd gevoel van de herkenbare elementen, ook al heeft het geen direct nut. Vaak gaat het om apparaten of technologieën die niet meer worden gebruikt, bijvoorbeeld een Rolodex als symbool voor een adresboek.

Nostalgie en herkenning zijn de twee belangrijkste voordelen, volgens voorstanders van skeuomorfisme. Vooral bij de iBooks-app klonk luid protest toen Apple de houten boekenkast verving door een modern grijs exemplaar zonder houtstructuur.

Voorbeelden van skeuomorfisch design

Hieronder zie je een aantal voorbeelden van skeuomorfisme in apps van iOS 6:

   
Een kompas met ronddraaiende naald in de Kompas-app en een microfoon in de Dictafoon-app.

   
Imitatieleer, stiksels en een digitaal casinospeelkleed: Apple was er gek op.

   
Ook een graag geziene gast bij Apple: de virtuele boekenkast.

Misverstanden over skeuomorfisme

Er wordt vaak gedacht dat elke app met leerstiksel een voorbeeld is van skeuomorfisch design, maar dat is niet het geval. Een goed voorbeeld daarvan is de Zoek mijn vrienden-app, die tot iOS 7 was voorzien van een lederen interface met stiksels (zie afbeelding hiernaast). Je zou denken dat dit ook een typisch geval van skeuomorfisme is, maar dit is slechts versiering.

Er zijn nooit fysieke boekjes met lederen omslag geweest, waarin je de locatie van je vrienden kon opzoeken. Bij agenda-apps met imitatielederen omslag of kompas-apps die eruit zien als een scheepskompas is er echter wél sprake van skeuomorfisme, want dit zijn objecten die in het verleden hebben bestaan. Sinds november 2013 is de Zoek mijn vrienden-app als één van de laatste apps aangepast voor iOS 7 en bevat sindsdien geen leerstiksels meer.

Zie ook de Wikipedia-pagina over skeuomorphism. Voorbeelden van skeuomorfisme zijn ook te vinden in het dagelijks taalgebruik: “de band terugspoelen”, “de hoorn erop gooien” en “een plaatje opzetten” zijn voorbeelden waarbij je verwijst naar een technologie die niet langer in gebruik is. Je legt immers geen elpee op een platenspeler, maar start een digitale afspeellijst in iTunes of Spotify.