iCulture op bezoek bij Apple’s recycling-robot Daisy: een indrukwekkend staaltje techniek

Om haar eigen steentje bij te dragen aan het verbeteren van het milieu, neemt Apple allerlei maatregelen met als doel om in 2030 CO2-neutraal te zijn voor de gehele productieketen en levenslange gebruik van de producten. Van productie tot producten en van de bedrijfsvoering tot transport: op allerlei vlakken heeft Apple de afgelopen jaren stappen gezet om dichterbij dit doel te komen. Een belangrijk onderdeel daarvan is het recyclen van afgedankte producten, waarvan de iPhone het meest belangrijke product is. Daarvoor introduceerde Apple in 2018 de Daisy-robot. Wereldwijd zijn er twee exemplaren van de Daisy-robot: eentje in Texas en eentje in Breda in Noord-Brabant. Wij gingen bij de robot langs om te kijken hoe het ontmantelen van een iPhone in zijn werk gaat en welke rol de robot in dit hele proces inneemt.

Apple en milieu: de huidige status

Apple’s toewijding om het milieu te helpen verbeteren, is ambitieus. Maar het bedrijf heeft de afgelopen jaren bewezen dat er wel degelijk enorme stappen gezet kunnen worden. Sinds 2018 draait Apple volledig op schone energie. Denk aan de kantoren, Apple Stores en lokale afdelingen, maar ook bijvoorbeeld de servers voor haar diensten. Maar een iPhone wordt niet alleen maar door Apple gemaakt. Er zijn ook fabrieken en andere bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de productie van Apple-producten en -onderdelen. En juist op dat vlak is er nog winst te behalen. Apple legt de afgelopen jaren qua milieudoelen meer de focus op de zogenaamde product footprint, oftewel de ecologische voetafdruk dat een product achterlaat bij bijvoorbeeld de productie.

Apple verwacht namelijk ook van toeleveranciers dat zij de Apple-producten maken met 100% volledig hernieuwbare energie. Vanaf 2030 verplicht Apple dit voor alle leveranciers, hoe groot of hoe klein ook. Halen ze dit niet, dat gaat Apple op zoek naar een alternatief. Kanttekening is dat het hierbij gaat om het onderdeel dat specifiek gemaakt wordt voor Apple. Dergelijke bedrijven kunnen immers ook voor andere bedrijven onderdelen maken, maar het doel is dat alles wat die bedrijven voor Apple maken gebeurt met volledig schone energie.

Maar dit is pas een eerste stap in het hele proces. In jouw iPhone zitten allerlei materialen die niet altijd even goed zijn voor de aarde. Daarom focust Apple steeds meer op gerecyclede onderdelen. Apple heeft daarom nieuwe doelen gesteld. In 2025 moeten alle door Apple ontworpen batterijen in Apple-producten gemaakt zijn van gerecycled cobalt. Datzelfde geldt voor andere onderdelen, zoals magneten en printplaten. Zo moeten magneten in Apple-apparaten gemaakt zijn van volledig gerecyclede zeldzame aardmetalen en zijn printplaten gemaakt van 100% gerecycled tin en goud. Het afgelopen jaar is er al veel meer gerecycled materiaal gebruikt. Tweederde van het aluminium dat Apple voor producten gebruikt, is inmiddels gemaakt van 100% gerecycled aluminium. Een element als wolfraam is al voor 95% gemaakt van gerecycled materiaal. Ook hier is het doel dat alle onderdelen van alle producten uiteindelijk van volledig gerecycled en hernieuwbaar materiaal gemaakt wordt.

Hoe Apple dat gaat doen? Hier is Daisy

De recycling-robot Daisy speelt hierbij een belangrijke rol. Deze robot, gevestigd in Texas en Breda, haalt honderden iPhones per dag uit elkaar en maakt het recyclen van oude, niet-werkende iPhones een stuk gemakkelijker. Daisy is niet Apple’s eerste robot. Het begon in 2013 met de Liam-robot. De eerste versie daarvan was nog een soort proof-of-concept, bedoeld om te kijken wat er mogelijk is en of dit op grote schaal gebruikt kan worden. De Liam-robot had 12 minuten nodig om één iPhone uit elkaar te halen. Later volgde de Liam 2.0-robot, die een iPhone in nog geen 20 seconden uit elkaar kon halen. De 2.0-versie stond ook in Nederland.

Een nadeel bij deze robots was nog dat ze maar één model iPhone konden ontmantelen. Uiteindelijk besloot Apple, na het succes van de robots, om dit verder uit te bouwen en zo is Daisy ontstaan. Grappig detail: enkele onderdelen van de Liam-robot zijn weer hergebruikt bij het fabriceren van de Daisy-robot. Oftewel: de robot die onderdelen van iPhones helpt recyclen, is zelf ook weer gemaakt van gerecyclede materialen.

Bij het woord robot denk je misschien aan een mensachtige machine achter een werkbank, maar het is toch een stuk indrukwekkender. De Daisy-robot bestaat uit meerdere mechanische armen in één grote kast van zo’n tien meter. Het hele proces bestaat uit meerdere stappen. In een grote bak aan het begin worden de afgedankte iPhones bij elkaar gegooid, die vervolgens via een korte lopende band omhoog naar de eerste robotarm gebracht worden. Vervolgens pakt de robotarm een iPhone-model op. Hij herkent meteen om welk model het gaat. Inmiddels kan Daisy flink wat iPhone-modellen uit elkaar halen: van de iPhone 5 tot de iPhone 12, in totaal 23 verschillende modellen. Alle modellen gaan dan ook door elkaar de robot in.

De eerste stap is het verwijderen van het display. Vervolgens is er ruimte om de batterij eruit te verwijderen. Met koude lucht worden de kleefstoffen losgemaakt die de batterij op zijn plek houden. De batterij wordt meteen door één van de medewerkers rondom de robots uit het proces gehaald en gecontroleerd en gesorteerd. Daarna worden de schroeven van de iPhone verwijderd, zodat de overige onderdelen vrij komen. Bij de Liam-robot werden de schroeven nog eruit gedraaid, als een soort tegenoverstelde fabricage, maar Daisy perforeert simpelweg gaten in de behuizing op de plekken waar de schroeven zitten, zodat ze eruit geschoten kunnen worden. Dat maakt het proces een stuk sneller. Tot slot worden de onderdelen er als het ware uitgeschud en uit geslagen en vervolgens verder gesorteerd. Voor het sorteren is ook nog wel handmatig werk vereist.

Rondom de robot zijn zo’n vier of vijf man bezig om de handmatige taken uit te voeren en om te controleren of alles nog soepel verloopt. Binnenin de robot slingeren er her en der nog wel wat losse onderdelen, maar die worden aan het eind van de dag weggeveegd. In principe kan Daisy 24 uur per dag draaien, maar op dit moment is daar geen sprake van. Dat heeft vooral te maken met het aanbod.

Er worden momenteel nog te weinig afgedankte iPhones aangeboden om de robot langer te laten draaien. Dat komt enerzijds doordat toestellen langer mee gaan, maar anderzijds omdat veel mensen hun oude toestel simpelweg in een la laten liggen. Apple ziet het liefst dat oudere toestellen die toch nooit meer gebruikt worden en ook niet meer bruikbaar zijn (bijvoorbeeld omdat ze niet meer aan gaan) bij Daisy terecht komen, maar de realiteit is anders. Er zwerven nog veel oudere toestellen rond in bureaula’s of belanden op andere plekken. De iPhones die wel bij Daisy terecht komen, komen via diverse kanalen binnen.

Als jij je iPhone 11 bij Apple inlevert voor een nieuwe iPhone 14, dan wordt de iPhone 11 door Apple ingenomen. Maar die wordt niet meteen afgevoerd om linea recta door Daisy gesloopt te worden, omdat dit model nog op andere manieren gebruikt kan worden. Dergelijke modellen zijn dan ook bedoeld voor nieuwe eigenaren. Dat is ook de reden dat je bij Daisy voornamelijk oudere modellen tegenkomt, zoals de iPhone 5s en iPhone 6. Dit zijn dan ook de meeste modellen die we Daisy hebben zien ontmantelen in de korte tijd dat we erbij mochten zijn. Wat ook meespeelt is dat de iPhone sinds de iPhone 7 waterbestendig geworden is en daardoor minder vatbaar is voor schade door vloeistoffen en dus minder snel bij Daisy aanbelandt.

Er is vaak wel terechte kritiek dat Apple veel te weinig geeft voor jouw oude iPhone. De inruilprijzen bij Apple zijn vaak een stuk lager dan ergens anders en dat stimuleert niet echt om de iPhone bij Apple achter te laten. Maar de iPhones met financiële waarde zijn dus niet degene die bij Daisy belanden. Dat geldt alleen voor de modellen die niet bruikbaar meer zijn.

Bekijk ook

iCulture onderzoekt: Apple geeft opvallend weinig voor je gebruikte iPhone

Gebruikte elektronische apparaten recyclen kan soms geld opleveren. Wel is het zo dat je per bedrijf vaak een ander bedrag terugkrijgt voor bijvoorbeeld je oude iPhone. Wij hebben gekeken wat een gebruikte iPhone X oplevert bij Nederlandse providers, winkels, recyclingbedrijven en bij Apple zelf.

Grote bakken onderdelen

De verschillende onderdelen worden verzameld in grote individuele bakken en vervolgens afgevoerd voor terugwinning van materialen voor hergebruik. In de ene bak zaten zilverkleurige aluminium behuizingen (inclusief geperforeerde gaatjes van Daisy), terwijl de andere bak gevuld was met Taptic Engines. Dat is de motor die verantwoordelijk is voor de trillingen in je iPhone. We mochten met handschoenen door de bak met Taptic Engines graaien en het is opmerkelijk hoe zwaar een handjevol trilmotoren eigenlijk is. Andere onderdelen die los in bakken gesorteerd worden, zijn onder andere de cameramodules en de Face ID-sensoren.

Waarom in Nederland en waarom Daisy?

Je vraagt je misschien af waarom de Daisy-robot in Nederland staat. Daar blijkt geen specifieke reden voor te zijn. Het is niet zo dat er in Nederland meer afgedankte iPhones in omloop zijn. De modellen die bij Daisy terecht komen, komen vanuit heel Europa. Ongetwijfeld zal het eenvoudigere transport naar de locatie ook meegespeeld hebben. Je hoeft je overigens niks spectaculairs voor te stellen van de locatie. De robot staat op een groot industrieterrein, zonder dat er iets is dat je erop wijst dat Apple hier misschien wel jouw oude iPhone uit elkaar aan het slopen is. Als je niet weet dat hier één van de twee Apple’s recycling-robots staat, zul je er ook niet achter komen. Overigens heeft de naam Daisy geen specifieke betekenis. Vermoedelijk vonden de ontwikkelaars bij Apple dit gewoon een mooie naam.

De robot kan dus alleen maar iPhones uit elkaar halen. Voor elk product kijkt Apple wat de beste manier is om te recyclen. Voor veel producten zijn bestaande recyclingmethodes nog meer dan voldoende. Denk bijvoorbeeld aan oplaadkabels, maar ook aan iPads. Bovendien zijn er vele malen meer iPhones in omloop dan welk ander Apple-apparaat dan ook, wat automatisch ook betekent dat er meer iPhones afgedankt worden en op de schroothoop terecht komen. Mocht er meer efficiëntere manieren zijn om andere Apple-apparaten te recyclen, dan is dat wel iets waar Apple naar kijkt.

Het bezoekje aan Daisy was een interessante kijk in hoe het er achter de schermen van het recyclen van je iPhone aan toe gaat. Het voelt wat surrealistisch om te zien hoe snel en met hoeveel precisie een iPhone uit elkaar gesloopt wordt en hoe alles gesorteerd wordt in grote bakken. Wat ons in het bezoek wel op viel, is dat er toch nog best wel wat handmatige handelingen vereist zijn. Mogelijk dat dit de komende jaren nog verder geautomatiseerd wordt, maar op dit moment is dit voldoende efficiënt. De Daisy-robot is door Apple gepatenteerd, maar is wel onder een gratis licentie door andere bedrijven te gebruiken. Op dit moment zijn er voor zover bekend geen bedrijven die van deze mogelijkheid gebruikmaken.