iPad-onderwijs: de digitalisering lijkt eindelijk aan te slaan

Waar de PC niet verder kwam dan een hoekje in het klaslokaal, lijkt de iPad de bankjes in de klas te veroveren. Over de iPad-opmars die niet te stoppen lijkt.

Het onderwijs heeft radicale veranderingen nodig. Dat vindt Gertjan Kleinpaste, initiatiefnemer van de Bredase Steve Jobs School, een nieuw schoolconcept voor het basisonderwijs. In dat nieuwe onderwijs voorziet hij een grote rol voor het gebruik van iPads.

Terwijl sommige scholen nog maar net zijn bekomen van het ‘digibord’-idee is er een groeiende groep mensen die verder wil kijken en graag iPads in het onderwijs wil gebruiken. Deze groep omvat onderwijskundigen, docenten, uitgevers en vele anderen die vinden dat het onderwijs aan een stuk vernieuwing toe is en van mening zijn dat de iPad daarvoor de ideale tool is. Maar, waarom de iPad? Het onderwijs is toch al jaren bezig met digitalisering? En, werkt de iPad echt wel zo goed?

ICT ‘ondergeschoven kindje’ in het onderwijs

Digitalisering van het onderwijs is niks nieuws, alleen wil de echte grote verandering maar niet komen, zo vertelt de uitgever van Schooltas voor web en app van educatie mediaspecialist ThiemeMeulenhoff Martijn Luijks: “Al sinds de jaren ’80 wil men het onderwijs digitaliseren. Alleen, dat gaat niet zo makkelijk. Een school is een systeem, met roosters en allerlei andere zaken. Het natuurlijke van een pc gebruiken is gewoon niet echt aanwezig. ICT in het onderwijs ligt altijd een beetje achter.”

Volgens Luijks zit het probleem in twee dingen: logistiek en controle: “Het is nogal een klus om met een klas in een computerlokaal terecht te komen. Je moet deze reserveren en kunt dus niet spontaan met elkaar digitaal de slag gaan. Daarnaast vinden docenten het lastig om goed controle te houden, doordat ze niet altijd weten wat er nou precies achter elke pc gebeurt.” Universitair docent Jeroen Janssen voegt hier aan toe dat scholen heel voorzichtig zijn met dergelijke veranderingen: “Op de Universiteit van Utrecht zijn we bezig met proeven met een iPad, maar we zijn hier op het moment nog voorzichtig mee. Als school moet je echt een goede visie ontwikkelen op het gebied van iPad-gebruik in het onderwijs.”

Volgens Gertjan Kleinpaste, kwartiermaker bij de Steve Jobs School, ligt het probleem in het gegeven dat scholen leidend zijn in dit soort ontwikkelingen, in plaats van de buitenwereld: “Ouders en het bedrijfsleven willen dat deze veranderingen in een sneller tempo plaatsvinden. Scholen zijn op dit moment te autonoom en zouden meer moeten kijken naar de ontwikkelingen die buiten het schoolgebouw gaande zijn.”

PC creëert afstand, iPad niet

Opvallend is wel dat de ontwikkeling rondom de iPad veel sneller lijkt te gaan dan die van de pc. De persoonlijke computer bestaat inmiddels al meer dan dertig jaar en nog altijd wordt deze niet echt actief gebruikt in het onderwijs. Volgens Luijks komt dat onder andere doordat het bijvoorbeeld niet zou werken om op elk tafeltje een computer neer te zetten: “Op het moment dat er in een klas op elke tafel een pc staat, dan ontstaat er een afstand tussen de docent en leerlingen. Doordat de iPad aanvoelt als een boek is die afstand er niet.” Daarnaast staan ook steeds meer scholen ervoor open, zo vertelt Luijks: “Sinds de lancering van de iPad in januari 2010 zijn we door veel docenten en directeuren gebeld met de vraag of wij onze lesmaterialen ook op de iPad gaan uitbrengen.”

Het gaat om interactie

Doordat scholen veel tijd nodig hebben om ICT-veranderingen door te voeren, willen sommigen liever een nieuwe school oprichten, waar die veranderingen al zijn doorgevoerd. Zo vertelt Gertjan Kleinpaste van de Steve Jobs School in Breda: “We zijn begonnen met de Steve Jobs School omdat we kinderen willen voorbereiden op de toekomstige maatschappij. Wat we belangrijk vinden is dat kinderen zo snel mogelijk ‘21st century skills’ leren. Ze moeten klaar zijn voor de toekomst. We missen in het huidige onderwijs een stukje interactie. Het digi-bord is in feite alweer achterhaald, want het werkt als een krijtbord. De docent zet er iets op en de leerlingen kijken er naar. We willen meer interactie creëren. Door bijvoorbeeld elke leerling een iPad te geven en ervoor te zorgen dat in elk lokaal een Apple TV staat, zodat leerlingen heel gemakkelijk hun gemaakte werk of andere informatie centraal kunnen tonen.”

Ook Uitgeverij ThiemeMeulenhoff wil meer interactie in hun lesboeken, zo vertelt Luijks: “In eerste instantie brengen we het lesboek naar het scherm. Dat is ons startpunt, van daaruit blijven we de applicatie verder ontwikkelen. Wat wij bijvoorbeeld mogelijk willen maken is dat zowel studenten als docenten bepaalde content zoals bijvoorbeeld een filmpje aan bepaalde hoofdstukken kunnen toevoegen en deze weer kunnen delen met anderen op bijvoorbeeld Facebook.”

Toch is het maar de vraag of de iPad echt voor die interactie zorgt, zo vindt universitair docent Onderwijskunde aan de Universiteit van Utrecht Jeroen Janssen: “Ik kan me voorstellen dat ze meer interactie willen. Al weet ik niet of de iPad dé oplossing is. Men dacht dat een digi-bord ook interactie teweeg zou brengen in de klas en we zien dat dat lang niet altijd gerealiseerd is. Dus ik ben het zeker met ze eens dat interactie nodig is, maar of de iPad de beste manier is? Er wordt al een eeuw lang onderzoek gedaan naar interactie in het onderwijs en het lukt heel goed om dat zonder technologie te realiseren, het is wel zo dat docenten dat docenten daar bepaalde vaardigheden voor nodig hebben. Tenslotte is het niet vanzelfsprekend dat technologie een voorwaarde is om interactie te creëren.”

Tien jaar verder

Of over tien jaar alle basisscholen met iPads werken? Dat is echt nog even afwachten. Volgens Janssen gaat die verandering langzaam. Hij vraagt zich dan ook af of scholen echt op relatief korte termijn actief gebruikmaken van iPads in het onderwijs. “Scholen zitten nog altijd vast in bepaalde structuren, dus of ze binnen tien jaar een totaal andere onderwijsstructuur hebben is maar zeer de vraag.” Wat Luijks betreft volgen leerlingen over tien jaar hun eigen leerlijn die aansluit bij hun persoonlijke interesse, niveau en leerstijl en hebben ze allemaal hun eigen apparaat om het onderwijs op te volgen. Daarnaast voorziet hij ook een grotere rol weggelegd voor de wereld buiten de school: “Het zou mooi zijn als kinderen kunnen samenwerken met mensen buiten de school, zodat leren ook plaatsvindt in de echte wereld.” Wat Kleinpaste betref begint die verandering in augustus van dit jaar al, als de eerste Steve Jobs Scholen hun deuren openen.

Dat apparaten als de iPad voor een versnelde digitalisering zorgen is duidelijk. De vragen die overblijven zijn op welke wijze het tablet wordt geïntegreerd en vooral of dit ook betekent dat bestaande schoolstructuren gaan veranderen. Want, wat dat betref blijven scholen instituten die veranderingen langzaam doorvoeren.,

Foto boven dit artikel: flickingerbrad, creative commons