‘Inlichtingendiensten willen chatapps afluisteren met nieuwe Nederlandse aftapwet’

De Nederlandse inlichtingendiensten zijn van plan om gebruikers van chatapps gericht af te tappen. Dat blijkt uit een document dat in handen is gekomen van de NOS. Daardoor moet het voor geheime diensten mogelijk worden om internetverkeer te onderscheppen. Eerder wekte minister Plasterk de indruk dat het alleen om internetverkeer tussen bepaalde landen zou gaan, bijvoorbeeld tussen Nederland en Syrië. Maar in het gelekte document noemt Plasterk heel andere voorbeelden, waaruit duidelijk wordt dat ook gegevens van onschuldige Nederlandse burgers kunnen worden afgetapt.

Nieuwe Nederlandse aftapwet

In het vertrouwelijke document vraagt het ministerie van Binnenlandse Zaken aan internetproviders om een kostenberekening te maken voor een fictieve tapopdracht. Ze willen weten hoeveel het gaat gaat kosten om al het chatverkeer via een bepaalde app (bijvoorbeeld WhatsApp) te onderscheppen in een stad met 400.000 inwoners. Het zou daarbij kunnen gaan om een chatapp die veel wordt gebruikt door jihadisten. Het ministerie wil specifiek weten welke IP-adressen de app gebruiken en met wie ze communiceren. Daarna kan er nader onderzoek volgen.

Het verzoek aan de internetproviders roept vragen op, omdat daardoor alle inwoners van een bepaalde stad kunnen worden afgetapt. Het wekt de indruk dat ze al verdachte zijn, omdat ze in een bepaalde stad wonen. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken zou bijvoorbeeld voor een stad kunnen kiezen waar veel ‘verdachte personen’ wonen, zoals voormalig Syrië-gangers.

De internetproviders moeten gaan zorgen voor de technische realisatie van het aftappen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldt dat het document bedoeld is om de kosten in kaart te brengen en dat de voorbeelden fictief zijn.

Aftappen van Wi-Fi-hotspots

In het voorbeeld worden ook openbare Wi-Fi-hotspots genoemd. Zo kunnen deze worden afgetapt als iemand bijvoorbeeld in de trein gebruik maakt van de hotspot en toevallig de website van een bepaald land bezoekt.

Kamerleden zijn niet blij met dit wetsvoorstel. Zo is D66-kamerlid Kees Verhoeven bang voor een sleepnet-effect, waardoor ook grote hoeveelheden gegevens van gewone burgers worden verzameld. Die gegevens moeten vervolgens ook nog allemaal worden geanalyseerd. Dit lijkt het zoeken naar bruikbare informatie juist lastiger te maken. “Niet de grootte van de hooiberg is het probleem”, aldus Verhoeven, “maar het omgaan met die gigantische berg aan data.”

Praktisch niet haalbaar

De nieuwe wet zou volgens een anonieme bron uit de telecomindustrie miljoenen kosten, ook omdat het om enorm veel data gaat. Bovendien kunnen de gegevens niet zomaar geanalyseerd worden. Vanwege privacywetgeving mag het verkeer alleen in hoofdlijnen bekeken worden. De exacte inhoud mag alleen na toestemming van de minister en een speciale commissie worden ingezien.

Een ander struikelblok is dat veel internetverkeer tegenwoordig versleuteld is. Dat geldt bijvoorbeeld voor chatverkeer via WhatsApp en iMessage.

Bekijk ook

WhatsApp is nu op alle toestellen beveiligd met end-to-end-encryptie

WhatsApp heeft de end-to-end-encryptie voor alle vormen van communicatie geactiveerd. Dit geldt voor alle toestellen met de meest recente versie van WhatsApp. Door deze beveiliging kan het bedrijf (en overheden!) niet meekijken bij jouw berichten.

Het wetsvoorstel is naar de Raad van State verstuurd en wordt later dit jaar in de Tweede Kamer besproken. Hierdoor kan het wel even duren voordat dit daadwerkelijk uitgevoerd gaat worden.