Steve Jobs 10 jaar later: is zijn toekomstvisie werkelijkheid geworden?

Het is 10 jaar geleden dat we met z’n allen op het Leidseplein waren om een gedenkmuur te maken, die door voorbijgangers werd gevuld met teksten. “Jobs zal de geschiedenis ingaan als een visionair en een creatief genie”, schreven we in zijn overlijdensbericht. “Iemand die in z’n eentje een revolutie teweeg wist te brengen in meerdere bedrijfstakken, zoals de muziekindustrie.” Vooral in het begin van zijn carrière strooide Jobs met voorspellingen over de toekomst, terwijl latere uitspraken vooral levenslessen bevatten. In hoeverre zijn Jobs’ toekomstvisioenen uitgekomen?

https://twitter.com/tim_cook/status/1445358107157221379

Twee landelijke kranten vroegen ons hoe Apple is veranderd zonder Steve Jobs. Het antwoord daarop is eigenlijk heel simpel: Tim Cook is als voormalig COO iemand die productie, logistiek en andere operationele zaken helemaal in de vingers heeft en daar klinkklare financiële resultaten mee boekt, maar van een toekomstvisie is nauwelijks sprake. Als Cook over de toekomst praat gaat het altijd over Augmented Reality. Misschien heeft Cook gelijk en wordt het de grootste techrevolutie die we ooit hebben gezien, maar voor veel mensen is het moeilijk voor te stellen wát we er dan mee gaan doen.

#1 Computer in een boek
Wat dat betreft zijn de voorspellingen van Steve Jobs veel duidelijker. Hij wilde in 1983 een computer in een boek stoppen, ook al wist hij dat de technologie er op dat moment nog niet klaar voor was. Het moest een computer worden die je in vijf minuten onder de knie had. De werkelijkheid is nog iets rooskleuriger geworden: iedereen kan in een minuut een iPhone of iPad bedienen en als je naar het formaat kijkt is de computer zelfs kleiner dan een pocketboekje geworden.

#2 Een tablet om mee te nemen
In een interview met Newsweek vertelde Jobs hoe zo’n ‘computer in een boek’ eruit zou moeten zien. “I’ve always thought it would be really wonderful to have a little box, a sort of slate that you could carry along with you.” Toen de eerste geruchten over een tablet van Apple opdoken, werd dan ook gedacht dat het apparaat de naam iSlate zou krijgen.

#3 Een computer voor thuis, voor de lol
Begin jaren tachtig heeft Steve Jobs een aantal voorspellingen gedaan, die onder andere te horen zijn in deze video. Op dat moment waren computers alleen te vinden bij grote bedrijven en onderwijsinstellingen. Jobs voorspelde een toekomst waarin iedereen thuis, voor werk en studie een computer zou gebruiken. Hij ging daarin nog een stap verder: we zouden er thuis eentje neerzetten voor de lol, voor ontspanning, om games te spelen, films te kijken en berichtjes naar vrienden te sturen. Dit is te lezen in een Playboy-interview uit 1985, waarin Jobs nog meer voorspellingen deed. In een ander interview laat Jobs weten dat mensen over een paar jaar meer tijd met hun personal computer doorbrengen dan met hun auto. Nu klinkt dat logisch, maar destijds was het een opmerkelijke uitspraak.

#4 Kinderen krijgen op hun 10e al een computer
Computers waren in de jaren tachtig nog iets voor volwassenen. Jobs zag het anders: “You’d get one of these things maybe when you were 10 years old”. Hij voorspelde zelfs mensachtige eigenschappen: “Somehow you’d turn it on and it would say, you know, ‘Where am I?’ And you’d somehow tell it you were in California.”

#5 Streetview
In een speech voor de International Design Conference, vertelt Jobs in 1983 over het fotograferen van alle gebouwen, wegen en kruisingen in Aspen, waarbij alles in kaart zou worden gebracht. Die beelden worden vervolgens op een computer gezet, waarbij het lijkt alsof je zelf in de betreffende straat staat. Er staan pijlen op het scherm waarmee je vooruit kunt lopen. Dit idee is ongetwijfeld inspiratie geweest voor het latere Google Streetview, dat op dezelfde manier werkt.

#6 Een bloeiende softwareindustrie met App Store
Begin jaren tachtig stelde de softwareindustrie nog niet veel voor. De meeste computerprogrammeurs werkten voor grote bedrijven en gebruikten talen zoals Cobol. Mensen die een computerwinkel binnenstapten hadden geen idee wat ze nodig hadden. Jobs vergeleek het met de muziekindustrie: als je een platenzaak binnenstapt weet je vaak precies welk album of welke artiest je wilt hebben, omdat je de muziek op de radio hebt gehoord. Jobs vond dat de softwareindustrie ook een soort radiostation nodig had. En omdat software digitaal is koop je het niet in een doosje in de winkel, maar elektronisch via de telefoonlijn waarbij je afrekent met je creditcard. Dit klinkt als de App Store. Jobs rekent ook voor dat je als individuele ontwikkelaar met software geld kunt verdienen. Pas na 2010 leidde het tot een ware goldrush rondom apps.

Ook probeerde Jobs in een toespraak designers over te halen om computers en software te ontwerpen, in plaats van auto’s en gebouwen. Dat is gelukt, want bij het woord ‘designer’ denk je nu vooral aan iemand die digitaal bezig is.

#7 Virtuele assistenten, geen secretaresses
Jobs deed zijn meest visionaire uitspraken begin jaren tachtig en daar zat ook een stukje eigenbelang bij: hij moest de personal computer de huiskamer binnen zien te loodsen. Toch deed hij ook enkele uitspraken die niets met een verkooppraatje te maken hadden. Hij had het over technologie die er nog niet was.

“The next stage is going to be computers as ‘agents'”, zei Jobs in 1984 in een interview met Newsweek. Alsof er een mensje in de doos zit die anticipeert wat jij wil. In plaats van je alleen maar te helpen, leidt het je door grote hoeveelheden informatie. “Het is bijna alsof je een vriendje in de doos hebt.” Dit was jarenlang voordat virtuele assistenten zoals Apple’s Siri en Google Assistannt zouden ontstaan. Deze digitale hulpjes leren over je gedrag en laten contextgevoelige informatie zien voordat je erom vraagt. Jobs: “Maybe it would recognize that every Friday afternoon you like to do something special, and maybe you’d like it to help you with this routine.” Later zou Apple dit in Siri inbouwen.

Een andere opmerkelijke actie binnen het hoofdkantoor van Apple zelf, was om typemachines de deur uit te doen. Jobs vond dat Apple zelf het goede voorbeeld moest geven. Secretaresses verdwenen en kregen een bredere rol. Ze werden bij Apple voortaan ‘area associates’ genoemd. Op kantoor konden medewerkers zelf administratieve taken op de computer doen, zonder dat ze daarvoor een assistent nodig hadden.

#8 Mensen gaan niet meer naar winkels, maar kopen op het web
Jobs voorspelde al dat al die personal computers met elkaar verbonden zouden zijn, maar ging nog een stap verder. Hij verwachtte dat mensen niet meer naar een fysieke winkel zouden gaan. Internet zou vooral impact hebben op commercie. Startups zouden hun distributiekosten kunnen verlagen door rechtstreeks te verkopen aan consumenten, zonder dat er tussenhandelaren nodig waren. Overigens is dit maar ten dele waarheid geworden, want veel kleine bedrijven zijn afhankelijk geworden van machtige partijen als Amazon.

#9 Cloud computing
Voordat we iCloud en Google Drive hadden, voorspelde Jobs dat het niet nodig was om zelf opslag op je apparaten te hebben. In een interview met Wired zei hij in 1996: “[Managing storage is] a very big thing in a desktop world. And that may go away. You may not have to manage your own storage.” Hij verwachtte dat het niet lang zou duren totdat je centraal je content zou opslaan. Zelf deed hij dat overigens al: “I don’t store anything anymore, really. I use a lot of email and the web, and with both of those I don’t have to ever manage storage. As a matter of fact, my favorite way of reminding myself to do something is to send myself email. That’s my storage.”

#10 Internet is overal en iedereen is met elkaar verbonden
“There will be Web dial tone everywhere”, aldus Jobs. “And anything that’s ubiquitous gets interesting.” De meest overtuigende reden voor mensen om een personal computer te kopen, was om verbinding te maken met een landelijk communicatienetwerk. Pas vier jaar later zou Tim Berners-Lee het World Wide Web ontwikkelen en vijf jaar later verscheen de eerste webpagina online. Communicatie zou gaan veranderen, voorspelde Jobs. In plaats van realtime communicatie, waarbij beide personen aan de telefoon moesten zijn, zou communicatie asynchroon worden: je ontvangt een berichtje en antwoordt erop op het moment dat je tijd hebt.

Deze Steve Jobs-visioenen kwamen niet uit
Achteraf is het gemakkelijk om te zien welke voorspellingen van Steve Jobs zijn uitgekomen. Toch zijn er ook wat uitspraken van Jobs waar we achteraf wat anders tegenaan kijken.

Zo voorspelde Jobs in 1983 dat de meeste innovatie vanuit software zou komen. Wat hardware betreft had hij geen hoge verwachtingen. “Most of the new, innovative companies are focusing on the software”, aldus Jobs. “I think there will be lots of innovation in the areas of software but not in hardware.” Bedrijven als HP, Dell en Acer zijn inderdaad minder belangrijk geworden en komen nauwelijks nog met innovaties op de proppen, terwijl je Google, Microsoft en Facebook als softwarebedrijven kunt zien. Maar Apple’s grootste successen werden toch geboekt met hardware: de iPod, iPad, Apple Watch en AirPods hadden niet hun #1 positie kunnen halen als Apple alleen op software had gefocust.

Ook voorspelde Jobs in 1996 dat het web het leven van miljoenen mensen niet ingrijpend zou veranderen. We weten allemaal hoe dat is afgelopen: we kunnen niet meer zonder.

De meest recente Jobs-toekomstvisie die niet is doorgegaan is die omtrent televisie. Jobs vertelde zijn biograaf dat hij de code voor een geïntegreerde Apple-televisie had “gekraakt”. Hij wist precies hoe je een geïntegreerd tv-toestel zou kunnen maken met ultiem gebruiksgemak. Sindsdien zijn er nieuwe tv-kastjes en een tv-dienst van Apple verschenen, maar daar is niets revolutionairs aan. Jobs’ biograaf Walter Isaacson vind het dan ook jammer dat Apple nooit iets met die plannen heeft gedaan.

Meer over 10 jaar Steve Jobs

Wil je meer over Apple en Steve Jobs lezen? Voormalig designer Jony Ive heeft voor de Wall Street Journal een persoonlijke brief aan Jobs geschreven waarin hij terugblikt. En op de Apple-website is de hele frontpage aan Jobs gewijd. Lees ook ons eerdere artikel over 10 jaar Tim Cook, waarin we terugkijken op zijn grootste successen en flops.