Wat het vertrek van Jony Ive betekent voor Apple [opinie]

Vijf jaar geleden zei Jony Ive nog: “Ik vertrek alleen als Apple stopt te innoveren“. Die uitspraak blijkt achteraf niet zo heel handig, omdat Apple de afgelopen jaren regelmatig de kritiek heeft gekregen dat ze niet meer innovatief zijn. Bevestigt hij nu met zijn vertrek dat we van Apple voorlopig niets revolutionairs meer hoeven te verwachten? Er is meer aan de hand en met deze negen punten probeer ik zijn vertrek iets meer in perspectief te plaatsen.

#1 Het kwam als een verrassing, maar het is niet verrassend
De aankondiging van Ive’s vertrek was voor veel mensen een verrassing. Niemand zag het aankomen, ook niet een Apple-kenner zoals John Gruber, die het geruchtencircuit binnen Apple toch aardig in de smiezen heeft.

Tegelijk is het ook niet geheel verrassend. Er gingen al langer geluiden dat Ive wilde vertrekken en op het juiste moment wachtte. Hij bemoeide zich al langere tijd niet met de dagelijkse designactiviteiten en was vooral bezig met Apple Park, de inrichting van Apple Stores en andere zaken die niet direct met de producten te maken hadden.

Het zal er niet direct iets mee te maken hebben, maar het is wel frappant dat het morgen 12 jaar geleden is dat de allereerste iPhone op de markt kwam, Apple’s meest succesvolle product.

#2 Het is niet het einde van Apple
Toen Steve Jobs overleed circuleerden er nog jarenlang “Apple is doomed”-verhalen. Ook nu nog. “Jobs draait zich om in zijn graf” en “Jobs zou het zus-of-zo hebben aangepakt” zijn uitspraken die nog regelmatig uit de kast worden getrokken als iemand het niet eens is met wat Apple doet.

Bij Jonathan Ive zal dat niet zo snel gebeuren. Ive heeft weliswaar een gigantisch productportfolio op zijn naam staan – zijn naam is in meer dan 5.000 Apple-patenten te vinden – en heeft indrukwekkende titels en awards verzameld, maar heeft niet het aura en de wereldwijde appeal van Jobs. Om over Steve’s charisma nog maar te zwijgen.

Zowel Jobs als Ive maakten wel eens fouten, maar het lijkt alsof we ze bij Jobs makkelijker vergeten. Als je mensen vraagt welke designblunders Ive heeft gemaakt kunnen de meeste mensen wel een paar opnoemen: het vlindertoetsenbord in de Mac, het belachelijke opladen van de nieuwe Magic Mouse en de originele Apple Pencil, om er maar een paar te noemen.

Verder is het zo dat met het vertrek van Ive niet meteen zijn erfenis verloren gaat. Apple verandert, maar houdt ook vast aan de lijnen die in het verleden zijn uitgezet en Ive zal ongetwijfeld al een paar jaar vooruit hebben gekeken. We hebben Ive niet nodig om een nieuwe Magic Mouse te ontwerpen, dat kunnen anderen doen. Sterker nog: dat gebeurde al een tijdje door andere getalenteerde designers bij Apple.

Om de introductie van de iPhone X te vieren, ontwierp Jony Ive deze cover voor designermagazine Wallpaper*.

#3 Ive gaat geen gekke dingen doen
Het vertrek van Ive gaat ongetwijfeld leiden tot overtrokken reacties. “Haha, gaat Ive nu voor Samsung werken?”, is een uitspraak waar je als Apple-kenner alleen maar hard om kunt lachen. Natuurlijk niet, gekkie! Wat Ive waarschijnlijk wél gaat doen is heel andere dingen ontwerpen dan wat hij tot nu toe heeft gedaan. Bij Apple Park kon hij helemaal los gaan op deurkrukken, toiletpotten en andere details, al moeten we daarbij wel de aantekening maken dat het maar de vraag is hoeveel tijd hij daadwerkelijk aan de tekentafel heeft gezeten.

Met zijn eigen ontwerpstudio kan Jony Ive dat wat vaker vrije opdrachten uitvoeren: van tafels en stoelen tot luxe jachten en gebouwen, hij kan overal mee bezig gaan. Veel breder dan bij Apple mogelijk was. Zijn designpartner Marc Newson ontwierp stoelen, schoenen, een speedboat, kleding, een biertap, een afdruiprek voor de afwas en zelfs een ruimtevaartuig. Dat kan Ive vanaf nu ook gaan doen.

Ive zou wel gek zijn om voor Samsung, Huawei of een andere toestelfabrikant aan de slag te gaan, om exact hetzelfde werk te doen wat hij bij Apple ook al deed. Zijn grote inspiratiebron Dieter Rams ontwierp ook niet alleen maar technologische producten. Rams heeft bijvoorbeeld een indrukwekkend meubelportfolio op zijn naam staan. Bekijk zeker eens de documentaire RAMS, over een van de meest invloedrijke productdesigners van de vorige eeuw.

#4 Er is bij Apple minder te doen qua design
Dat Ive zijn vertrek aankondigt vlak nadat de nieuwe Mac Pro is onthuld, is misschien niet geheel toevallig. Dit is voorlopig het laatste product waarbij het design compleet vernieuwd kon worden. MacBooks, iMacs, iPhones, iPads… ze krijgen af en toe een zogenaamd ‘nieuw’ uiterlijk, maar in feite zijn het iteraties (incrementele verbeteringen) op wat we al veel langer kennen.

Neem nou de iMac: die kreeg in 2009 de huidige aluminium behuizing en in 2012 stapte Apple over op een nog slanker design met dunne zijranden. Sindsdien is er nauwelijks meer iets veranderd aan de iMac. De poorten schuiven een paar millimeter op, de schermranden worden smaller, de resolutie gaat omhoog, maar de iMac zelf ziet er nog net zo uit als in 2012. De grootste vernieuwingen bij Apple vinden momenteel plaats op het gebied van software, kunstmatige intelligentie en diensten. Allemaal zaken waar Ive’s werkelijke passie – het ontwerpen van mooie fysieke producten – niet aan te pas komt.

#5 Apple werkt wel vaker met externe designstudio’s
Voordat Ive op het toneel verscheen werkte Apple samen met Frog Design voor het ontwerpen van producten. Voor de Apple Stores wordt samengewerkt met Foster+Partners en Bohlin Cywinski Jackson. Het is dus niet vreemd als Apple de designstudio van Ive in de toekomst inhuurt voor het ontwerpen van nieuwe producten. Voor Ive heeft het als voordeel dat hij niet meer aan zijn dagelijkse verplichtingen bij Apple vast zit. Voor het geld hoeft hij hij het immers niet meer te doen.

https://www.youtube.com/watch?v=ekkSkuY1EcI

#6 Het Apple-designteam zal niet meteen instorten
Na het vertrek van Jony Ive zullen twee mensen de leiding krijgen over het design van Apple-producten: Alan Dye krijgt human interface design onder zijn hoede en Evan Hankey is verantwoordelijk voor industrieel design. Over Evans Hankey weten de meeste mensen nog niet zoveel. Sterker nog: de kans is groot dat je gisteren voor het eerst haar naam hoorde, want ze is niet een erg publieke persoon, terwijl ze toch al een behoorlijke tijd werkzaam is bij Apple. Ze stuurt al langere tijd het Industrial Design-team en de designstudio aan binnen Apple, sinds Jony Ive promotie kreeg tot Chief Design Officer. Ze heeft meer dan 300 patenten op haar naam staan.

#7 Jony Ive is niet de enige die vertrekt
Het designteam van Apple werkte meer dan twee decennia nauw samen aan de iconische producten die we allemaal kennen. De afgelopen drie jaar zijn er echter al een aantal mensen vertrokken, merkte Apple-volger Mark Gurman al eerder op. Meest recent trokken Rico Zorkendorfer, Daniele De Iuliis en Julian Hönig de deur achter zich dicht. We speculeerden toen dat het ermee te maken zou hebben dat er weinig mogelijkheden zijn om iets compleet nieuws te maken:

“Mensen die er al langere tijd zitten willen niet alleen maar bezig zijn met incrementele updates van de huidige producten.”

De Apple Watch was een nieuw product, maar het design daarvan dateert alweer van voor 2015. Daarna volgden alleen “kleinere” producten zoals de Apple Pencil, AirPods en Apple Watch-bandjes.

#8 Ive is er al eerder een tijdje tussenuit geweest
Jony Ive is nauw betrokken geweest bij Apple Park. Hij ging er 2 jaar tussenuit om aan Apple’s nieuwe hoofdkantoor te werken om in 2017 terug te keren. In de tussentijd leidde Alan Dye het software/interface designteam. Eigenlijk deed hij dat al sinds iOS 7 toen Ive het onder zijn hoede kreeg en een flinke restyling werd doorgevoerd. Dye weet wat er van hem wordt verwacht en welke lijnen Ive al heeft uitgezet (zie ook onze eerdere profielschets van Alan Dye).

Ive noemt zelf overigens ook in het persbericht, dat eigenlijk alles op zijn vertrek is voorbereid. Na bijna 30 jaar en talloze projecten is hij het meest trots op wat hij naar de toekomst toe heeft bereikt: om een ontwerpteam, proces en cultuur te creëren bij Apple, die z’n gelijke niet kent.

“Tegenwoordig is het designteam sterker, levendiger en getalenteerder dan ooit in de geschiedenis van Apple”

Jobs en Ive vormden een uniek duo, waar mooie producten uit kwamen, maar hun dagelijkse aanwezigheid is niet nodig om de traditie van mooie producten voort te zetten.

#9 Apple is geen designbedrijf, maar een logistieke machine
Tim Cook is geen Steve Jobs, dat weet iedereen. Door een voormalige Operations-manager aan te stellen als CEO gaf Apple een signaal af. Operations bemoeit zich vooral met het stroomlijnen van alle bedrijfsprocessen en Cook heeft dan ook een technisch-bedrijfskundige achtergrond.

Steve Jobs was in feite Apple’s Chief Design Officer voordat Jony Ive die rol kreeg: hij zat er altijd bovenop bij nieuwe producten, liet meerdere prototypes van een product maken, vaak door meerdere concurrerende teams, en was niet bang om harde keuzes te maken.

Sinds Tim Cook aan het roer staat is Apple uiteraard veranderd, maar dat moet ook wel. Het bedrijf is zo groot geworden dat er een veel complexere aansturing nodig is om alles wat er vanuit het designteam wordt bedacht ook daadwerkelijk in de winkel te krijgen.

Met de aankondigingen van gisteren maakt Apple nog eens extra duidelijk dat het weliswaar gaat om mooie producten die mensen gelukkiger maken, maar dat het ook gaat om business. Jeff Williams neemt in feite de rol van Ive over, maar is geen designer – ook al probeert Apple ons in het persbericht te overtuigen dat Williams echt wel een ‘product guy’ is en ook de hele ontwikkeling van de Apple Watch van nabij heeft meegemaakt.

Kortom: wat gaat er veranderen bij Apple?

Met het vertrek van Jony Ive gaat er in feite niet zoveel veranderen bij Apple. Ive heeft zich al een tijdje teruggetrokken uit de daadwerkelijke gang van zaken bij Apple, heeft zijn opvolging goed geregeld en heeft zijn stempel gezet op het design van Apple. Dat gaat niet zomaar verdwijnen. Apple zelf verandert gaandeweg. We zullen minder revolutionaire, nieuwe hardwareproducten zien en voor spectaculair nieuw design van Apple zullen we wellicht eerder naar toekomstige Apple Stores moeten kijken, dan naar de pijplijn van nieuwe producten.

Er verandert eigenlijk niets.

Lees meer over Jonathan Ive in onderstaand profiel.