Blije reacties van veel iPhone- en iPadgebruikers toen iBooks ook in de Benelux beschikbaar kwam, eind mei. Moderne Nederlandstalige boeken waren weliswaar nog niet verkrijgbaar, maar daar zou gauw verandering in komen, zo was de verwachting. Nu, enkele maanden later, lijkt het onwaarschijnlijk dat we op korte termijn via een Nederlands of Belgisch iTunes Store-account de iBooks-plankjes kunnen vullen met onze eigen taal.

In de meeste kasten van iBooks prijken oude, copyrightvrije werken als Don Quixote, Robinson Crusoe of Eline Vere. Ook zijn de plankjes van menig boekenkast met DRM-vrije boeken gevuld. Schrijfster Aliefka Bijlsma stelt bijvoorbeeld haar tweede roman ‘Mede namens mijn vrouw’ gratis en zonder DRM in ePub-formaat beschikbaar. Het boek is daardoor in iBooks te lezen. Slechts in een enkele iBooks-boekenkast zijn de via iBooks aangeschafte werken ‘Zelf ebooks uitgeven‘ of ‘Publiceren op de iPad‘ van Wiebe de Jager te vinden of de Vlaamse roman ‘Nest van tijdelijke oneindigheid‘ van Steven Desmet. Maar wel alleen bij mensen met een Amerikaans account.

Apple heeft namelijk de iBookstore nog niet officieel geopend voor uitgeverijen en consumenten in de Benelux. Wiebe de Jager van uitgeverij Eburon laat weten: “Alleen de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en Canada zijn opengesteld voor uitgevers. Ik heb Apple gevraagd wanneer de iBookstore wel beschikbaar komt voor de Nederlandse klanten, maar daar konden ze geen antwoord op geven.”

Apple wil één contract

De vraag is natuurlijk waaróm Nederland nog niet aan de beurt is. Apple wil daar geen officieel statement voor geven. Michael Thuy van de Belgische service Mighty Books heeft wel een theorie. “De reden dat er nog geen Nederlandstalige boeken in de iBookstore te vinden zijn, is volgens mij heel eenvoudig: Apple probeert om meteen één groot contract af te sluiten met een grote internationale uitgeverij. In de Verenigde Staten sluit je contracten met drie uitgeverijen en je hebt 90 procent van de markt. In Europa heb je echter talloze regionale uitgeverijen en wanneer je een contract afsluit met een grote Nederlandstalige uitgeverij, heb je nog steeds maar een heel klein marktaandeel. Daarnaast is de economische wetgeving in de Europese Unie veel complexer dan in de VS. Elk land heeft zijn eigen wetten en regeltjes. Ik denk dat het economisch niet interessant is voor Apple om er veel tijd en energie in te steken.”

Dus steken Eburon en Mighty Books er zélf maar tijd in. Beide bedrijven werken met een Amerikaans account. Zo zorgen ze er via een U-bocht voor dat Nederlandstalige content in iBooks te krijgen is. De resultaten vallen niet tegen: Desmets roman werd in enkele dagen ruim tweeduizend keer gedownload en ook De Jagers boeken zijn heel wat keer aangeschaft. Thuy: “We hebben een campagne gelanceerd waarbij je het boek gratis kon downloaden als je een tweet verstuurde om reclame te maken voor onze actie.”

Uitgeven via omweg

Michael Thuy vindt het tijd voor vernieuwing in de uitgeefwereld. “Wij roepen alle auteurs op om het heft in eigen handen te nemen en zich kritisch af te vragen waarom ze eigenlijk nog een uitgeverij zoeken. Met minimale investering kun je zien of een boek aanslaat of niet, of er wijzigingen in aanbrengen.” Mighty Books begeleidt auteurs hierbij. “Omdat het administratief gezien een heel gedoe is voor je iets in de iTunes- of iBookstore kunt plaatsen, lijkt het ons slim dat wij de moeite doen en iedereen de mogelijkheid bieden om via ons hun werk aan te bieden.” Eburon gebruikt de U-bochtconstructie vooral om ervaring op te doen met uitgeven op de iPad. De Jager: “Maar ook om voorop te lopen en de eerste te zijn voordat de massa volgt.”

Maar niet elke uitgeverij staat zo te trappelen als De Jager en Thuy om in iBooks uit te komen. Klassieke literaire uitgeverijen lijken er nog niet erg mee bezig. Het marktaandeel ebooks is nog relatief klein en bij sommige leeft het idee dat de techniek achter ebooks voor Apple een stuk ingewikkelder is dan bij ‘gewone’ ebooks. Daarbij heeft geen van de gevraagde uitgeverijen (Uitgeverij Contact, Nijgh & Van Ditmar, Uitgeverij Mistral en Heleen van Royen) al iets van Apple gehoord en stuiten ze bij eigen initiatief op een ondoordringbaar web van personen, zo zegt bijvoorbeeld Uitgeverij Contact. De handreiking moet dus van Apple komen, maar niemand weet wanneer dat gaat gebeuren.

De ‘Vulpen’-app

De activiteiten op het gebied van iPhone en iPad van deze klassieke uitgeverijen variëren van (bijna) niets tot creatieve marketingstunts met zelfgemaakte applicaties en boekuitgaven. Zo gaf Heleen van Royen voor haar verjaardag in maart dit jaar het boekje ‘Vulpen’ cadeau aan iPhone- en iPadgebruikers. Ook heeft Nijgh & Van Ditmar een applicatie laten maken voor ‘Huid en Haar’, het nieuwe boek van Arnon Grunberg. ‘Het Diner’ van Herman Koch is inmiddels wel via de Kindle-applicatie op de iPhone of iPad te lezen, maar kun je nog steeds niet in iBooks zetten.

“We hebben de applicatie van ‘Vulpen’ als marketingactie ingezet”, zegt Linda Crombach, uitgever van Uitgeverij Mistral en Heleen van Royen. Het hele boekje was te lezen via de applicatie, net als tweets van Van Royen, een overzicht van haar andere boeken en credits. De actie bleek een succes: ‘Vulpen’ domineerde wekenlang de top 3 in de App Store.

Ontwikkelingen afwachten en geduld hebben

Wel marketing via de iPhone en iPad dus, maar geen omweg via de VS om de boeken in iBooks te krijgen. Crombach kijkt een beetje de kat uit de boom. “Ebooks zijn al een paar jaar in opkomst, maar de iPad is pas net op de markt. We hoeven niet per se de eerste te zijn, we leveren liever iets goeds af. Wel houden we de ontwikkelingen goed in de gaten. We willen natuurlijk dat de boeken van onze auteurs zo breed mogelijk verkrijgbaar zijn. Maar we vragen ons wel af of we het met elke auteur moeten doen, of je van elke debutant een ebook moet uitgeven. Je moet als uitgever dus veel keuzes maken op dit nieuwe gebied.”

De komende tijd wordt erg interessant, verwacht Crombach. “We proberen bovenop de ontwikkelingen in deze dynamische markt te zitten. Apple is een grote partij en zal zeker een rol spelen in hoe het verder gaat. Zeker als de iPad meer ‘inburgert’ en makkelijker en goedkoper verkrijgbaar is dan nu.”

Er is dus nog hoop voor boekenwurmen, al moeten die wel geduld hebben. Mocht Apple interesse gaan tonen in de Benelux, dan kan het rekenen op overwegend enthousiaste reacties van uitgeverijen. Maar de onderhandelingen zullen nog de nodige tijd in beslag nemen. Michael Thuy kan in elk geval niet wachten. Hij vertelt dat de service als eerste geregistreerd staat bij Apple. “Zodra er een contract gemaakt kan worden, zullen wij als eerste uitgeverij boeken in de iBookstore kunnen aanbieden.”