Luchtkwaliteit meten met HomeKit-sensoren: zo pak je het aan

Schone lucht door tijdig te ventileren

Schone lucht is belangrijk om je binnenshuis prettig te voelen. In deze tip leggen we uit hoe je met luchtsensoren en HomeKit kunt zorgen dat de lucht binnenshuis niet te veel CO2 en vluchtige deeltjes bevat.

Luchtkwaliteit meten met HomeKit

Nu we vaker binnenshuis zitten, is het belangrijk om je binnenklimaat in de gaten te houden. Regelmatig ventileren zorgt voor schonere lucht en verkleint de kans op besmettingen. Zeker als je met veel mensen in een kleine ruimte bent waar je gaat koken en een open haard hebt aangestoken, moet de hoeveelheid CO2 en schadelijke stoffen niet te hoog worden. Daarnaast wil je in de slaapkamer graag schone lucht. Met deze HomeKit-sensoren haal je alles in huis om de luchtkwaliteit in de gaten te houden.

Waarom luchtkwaliteit meten?
Luchtkwaliteit-sensoren
Luchtkwaliteit en virussen
Luchtkwaliteit automatiseren met HomeKit

In dit artikel wordt de afkorting ppm (parts per million) veel gebruikt. Dit is het aantal deeltjes per miljoen en vormt een maat voor concentratie van een bepaalde stof. Een concentratie van 1 ppm geeft aan dat er één deel van een schadelijke stof is op een totaal van een miljoen delen.

Waarom luchtkwaliteit meten?

Met sensoren in huis kun je de luchtkwaliteit in de gaten houden. Hedendaagse huizen zijn vaak zo goed geïsoleerd dat er nauwelijks verse lucht binnenkomt. Wat je zou kunnen doen is elk kwartier je raam even open zetten, maar dat is niet alleen veel werk, je raakt er ook warmte mee kwijt en dat is onnodige verspilling. Daarom is het slimmer om alleen te ventileren als het nodig is en HomeKit-sensoren kunnen je daarbij helpen. Je kunt de luchtkwaliteit continu meten en een melding krijgen als het tijd wordt om te ventileren. Ook als je alleen thuis zit te werken is dat een goed idee, want van bedompte lucht krijg je hoofdpijn en dat bemoeilijkt de concentratie.

Wat is een goede waarde? Hiervoor gelden verschillende normen. Voor optimale leerprestaties wordt een CO2-concentratie van maximaal 800 ppm geadviseerd. In Nederland kun je de Normen luchtkwaliteit raadplegen en voor Belgen is er hier meer info te vinden.

Drie soorten sensoren om luchtkwaliteit te meten

We bespreken in dit overzicht drie type metingen die je met sensoren zou kunnen doen:

Fijnstof en VOC – Volatile Organic Compounds, losse deeltjes die vrijkomen uit tapijten, plastics, nicotine, verf en dergelijke.
CO2 – koolstofdioxide, komt vrij door ademhaling en normale verbranding.
CO – koolstofmonoxide, het zeer giftige gas dat vrijkomt bij onvolledige verbranding.

Van deze drie is de CO2-waarde het beste om te achterhalen of een ruimte voldoende geventileerd is. Een verhoogde CO-concentratie komt in normale situaties zo weinig voor dat het geen goede graadmeter is om te bepalen of je de ramen en deuren open moet zetten. Fijnstof en vluchtige stoffen wil je liever ook niet.

Soms heb je geen speciale sensoren nodig om CO2 of CO te meten. Slimme rookmelders (al dan niet met HomeKit) kunnen vaak ook waarschuwen als de waarde van één van beide stoffen boven een bepaalde limiet komt. Voorbeelden zijn de rookmelders van Google Nest (CO2 en CO gecombineerd) en Honeywell. Hieronder bespreken we losse sensoren die speciaal zijn gericht op het meten van de luchtkwaliteit.

Je zou ook luchtreinigers zoals die van Dyson kunnen gebruiken, maar die werken vaak niet met HomeKit en kunnen vaak ook geen acties triggeren (behalve dan het inschakelen van de luchtreiniger zelf). Eventueel zou je met Alexa en apps van derden een workaround kunnen vinden.

Fijnstof en VOC meten met sensoren

Wil je kleine deeltjes uit allerlei materialen meten, zoals plastics, tapijten, verf, oplosmiddelen, sigaretten en kookgeurtjes, dan kun je dit meten met de luchtkwaliteit-sensor van bijvoorbeeld Eve Room. Deze sensoren meten vaak geen CO2, maar geven een waarschuwing als de hoeveelheid schadelijke deeltjes in de lucht te hoog wordt. Ook mensen scheiden VOC’s uit, waaronder aceton en ethanol. Ze zijn afkomstig uit ademhaling, de huid en als gevolg van de spijsvertering (urine en darmgassen). Op basis hiervan zou je ook kunnen meten of er te veel mensen in een ruimte zitten. VOC en fijnstof meten doe je het beste met de Eve Room.

Eve Room met HomeKit

De Eve Room houdt de luchtkwaliteit binnenshuis in de gaten. De sensor is klein en kan overal worden neergezet. Het meet de luchtkwaliteit (vluchtige organische stoffen), temperatuur (°C/°F) en luchtvochtigheid in je huis. Je kunt de meetwaarden naar eigen voorkeur indelen, zodat je ze snel kunt aflezen. Ook kun je historische waarden raadplegen op basis van uur, dag, week, maand of jaar. Het strakke aluminium kastje is voorzien van LCD-scherm en werkt 6 maanden op een acculading. Je kunt deze gemakkelijk verplaatsen naar een andere kamer als je twijfelt over de luchtkwaliteit.

De Eve Room v3 is verkrijgbaar bij diverse winkels:

IKEA Vindstyrka met HomeKit

IKEA biedt met de Vindstyrka een goedkope manier om de luchtkwaliteit in huis te meten. Deze sensor kost 40 euro en meet vier waarden: temperatuur, luchtvochtigheid, Volatile Organic Compounds (VOC, oftewel vluchtige stoffen) en PM2.5 (kleine stofdeeltjes). Je hebt el de IKEA Dirigera-hub met minimaal versie 2.256.003 nodig om ervan te profiteren, want anders is deze luchtreiniger alleen met IKA’s eigen Home Smart-systeem aan te sturen. Deze sensor is uiteraard alleen bij IKEA zelf te koop.

Bekijken: IKEA Vindstyrka

IKEA Vindstyrka nu met HomeKit: een luchtkwaliteitsensor voor binnen

Aqara TVOC-sensor met HomeKit

Deze compacte sensor combineert drie metingen: vluchtige organische stoffen, temperatuur en luchtvochtigheid. Hij is gemakkelijk te plaatsen en beschikt over een 2,13-inch E-Ink display. De knoopcelbatterijen die erin zitten gaan een jaar lang mee en de verbinding vindt plaats via Zigbee 3.0 en WiFi. Wat smart home-ondersteuning betreft is er keuze genoeg: hij werkt met Apple HomeKit, Amazon Alexa, Google Home én Homey. Lees onze review van de Aqara TVOC-sensor met HomeKit om meer te weten.

Bekijken: Aqara TVOC-sensor bij Bol.com (ook bij Amazon)

Andere sensoren voor fijnstof en vluchtige stoffen

Er zijn nog enkele andere opties als je fijnstof en vluchtige stoffen wilt meten. Zo is er de QingPing Air Monitor Lite, maar je zou ook kunnen kiezen voor een slimme luchtreiniger zoals de Smartmi P1 en P2 of de Airversa Purelle met HomeKit en Thread.

Slimme luchtreinigers met HomeKit: de lucht was nog nooit zo schoon

CO2 meten met sensoren

CO2-sensoren meten het koolstofdioxide-gehalte in de lucht, wat vooral ontstaat uit uitgeademde lucht. Zit je met veel mensen in een te kleine kamer, dan wordt het benauwd omdat de hoeveelheid CO2 toeneemt. Je kunt dit bijvoorbeeld meten met de Netatmo Healthy Home Coach. Deze bevat een CO2-meter met een bereik van 0 tot 5.000 ppm. Een andere optie is de binnenmodule van het Netatmo-weerstation, die we verderop nogmaals bespreken. Slimme weegschalen zoals die van Withings kunnen ook CO2 meten, maar dit is minder praktisch omdat het geen HomeKit-apparaat is en geen automatiseringen toestaat. Zo’n weegschaal geeft bovendien geen continue meting, maar laat alleen het CO2-gehalte zien als je erop staat.

De Netatmo Healthy Home Coach vind je bij diverse winkels:

Netatmo Healthy Home Coach in de huiskamer

Netatmo weerstation met HomeKit

Met het Netatmo weerstation kun je zowel de luchtkwaliteit binnen als buiten in de gaten houden. Het bestaat uit twee delen. De module voor binnenshuis houdt CO2, temperatuur en luchtvochtigheid in de gaten. Buitenshuis kun je het weer meten. Verder kan het weerstation geluidsoverlast detecteren met de ingebouwde microfoon en fungeert het als barometer door het meten van de luchtdruk. Eventueel kun je het systeem uitbreiden met een los verkrijgbare regen- en windmeter.

CO meten met sensoren

Koolstofmonoxide in de huiskamer of slaapkamer is nooit goed. Een CO-melder kan levens redden door je tijdig te waarschuwen dat de concentratie te hoog wordt. Deze sensoren zijn echter meer bedoeld om een alarm af te geven in noodsituaties en niet zozeer om te kijken of het tijd is om te ventileren. Heb je een hoge concentratie CO in de lucht, dan is het uiteraard zaak om meteen ramen en deuren te openen, maar het is nog beter om je snel uit de voeten te maken en de achterliggende oorzaak op te sporen. Dit kan bijvoorbeeld een kapotte kachel zijn. Koolmonoxide is dodelijk na 30 minuten bij blootstelling vanaf 1000 ppm. CO meten kan bijvoorbeeld met de koolmonoxide-detector van Fibaro of met de CO-melder van Netatmo.

Standaard rookmelders meten geen koolmonoxide. Dit gevaarlijke gas blijft namelijk op een heel andere hoogte hangen, waardoor je extra goed moet opletten waar je de sensor installeert. De bekendste rookmelder die CO2 en CO wél combineert is de Nest Protect, die we verderop bespreken. Het is echter beter om hiervoor twee aparte sensoren op te hangen.

Heb je geen gaskachels, kook je niet op gas en is er geen kans op onvolledige verbranding door bijvoorbeeld een open haard, dan is een CO-melder niet altijd nodig.

Fibaro koolmonoxide-detector met HomeKit

Fibaro raadt aan om de CO-sensor op een hoogte van 1,5 meter te monteren, liefst niet te dicht in een hoek van de kamer. Deze koolmonoxidedetector meet ook de temperatuur en eventuele inbraakpogingen. Bij gevaar worden er drie meldingen verstuurd: een rood knipperlichtje op het apparaat zelf, een luide sirene en een melding op je iPhone. Bedoeld als aanvulling op je bestaande rookmelders. De Fibaro CO Sensor is onder andere te koop bij Alternate.

Netatmo CO-melder

Netatmo heeft een CO-melder in het assortiment, die met HomeKit werkt en je 10 jaar lang beschermd tegen verstikking. Dit is een aanvulling op de rookmelder, die je ook bij Netatmo kunt kopen. Het apparaat voert automatisch een hardware-check nodig, zodat je er geen omkijken naar hebt. Status-checks, batterijwaarschuwingen en natuurlijk een waarschuwing in het geval er een te hoge concentratie CO is: je krijgt vanzelf een melding op je iPhone.

Daarnaast zijn automatiseringen mogelijk: bij een te hoge concentratie koolmonoxide kun je zorgen dat de Velux-ramen vanzelf open gaan, of laat je de lampen snel knipperen. Je kunt het systeem ook koppelen aan een sirene van Netatmo, voor een extra hard alarmgeluid. Lees ook onze review van de Netatmo Slimme Koolmonoxidemelder.

Deze CO-melder is verkrijgbaar bij diverse winkels:

Review: Netatmo Slimme Koolmonoxidemelder met HomeKit

Luchtkwaliteit en virussen

Door te ventileren verdun je de concentratie van schadelijke stoffen in je kamer, ook eventuele virusdeeltjes het verkoudheidsvirus of corona. Het kan daarbij gaan om druppeltjes en/of aerosolen, die door geïnfecteerde mensen worden verspreid.

Zit je met meerdere mensen in de ruimte – zeker als ze niet allemaal uit hetzelfde huishouden komen – dan is het goed om de luchtkwaliteit in de gaten te houden. Dat kan uiteraard niet rechtstreeks. Er zijn geen sensoren die de hoeveelheid virusdeeltjes kunnen meten. Maar je kunt wel met behulp van de CO2-concentratie kijken of er niet te veel uitgeademde lucht aanwezig is. Vooral in ruimtes waar veel mensen bij elkaar komen, zoals in café’s en winkels, zou de hoeveelheid CO2 eigenlijk continu gemeten moeten worden.

Voor kantoormedewerkers die meer willen weten over verspreiding van het coronavirus en het nut van ventileren vind je hier meer info.

HomeKit-automatiseringen voor luchtkwaliteit

In het midden zie je in de Woning-app de meting van Eve, rechts de meting van Netatmo.

Luchtkwaliteit en HomeKit-automatisering

Als de luchtkwaliteit slecht wordt, wil je daarvan natuurlijk een waarschuwing ontvangen. Maar je zou er ook automatiseringen aan kunnen koppelen. Zo hebben wij kantelbare Velux-ramen die dankzij de samenwerking met Netatmo via HomeKit te bedienen zijn. Wordt de luchtkwaliteit te slecht, dan gaan de ramen automatisch open als er mensen thuis zijn.

Je zou ook kunnen kiezen voor een stoplichtsysteem, waarbij er een rode lamp gaat branden op het moment dat de luchtkwaliteit slecht is. Je moet dan handmatig het raam openzetten. Zoals je hieronder ziet bieden automatiseringen in HomeKit hiervoor allerlei mogelijkheden.

Luchtkwaliteit en CO2 waarden in HomeKit

Een sensor kan realtime de hoeveelheid CO2 of andere fijne deeltjes in de lucht in de gaten houden en waarschuwen, voordat jij merkt dat het binnenshuis benauwd wordt. CO2 is onzichtbaar en geurloos, zodat je het effect pas merkt als de concentratie al vrij hoog is. Bij voorkeur moet de de concentratie lager liggen dan 1600 ppm, maar wie echt zeker wil zijn kan beter streven naar maximaal 1000 ppm.

Deze indeling biedt enig houvast:

Tot 1000 ppm: goede luchtkwaliteit
1000 tot 1600 ppm: verhoogde concentratie, oppassen geblazen
1600 ppm: te hoge concentratie CO2, zet een raampje open

HomeKit geeft helaas geen exacte waarden, maar deelt de luchtkwaliteit in vijf categorieën in: Uitstekend, Goed, Redelijk, Slecht en Matig. Het is een beetje verwarrend dat Slecht en Matig daarbij in een onlogische volgorde staan. Ook is het onduidelijk welke waarden achter deze categorieën schuil gaan. Maar je zou er vanuit kunnen gaan dat zowel Slecht als Matig reden zijn om te gaan ventileren.

Bij Netatmo is er geen indeling in groepen of categorieën, maar geldt er één grenswaarde. Het weerstation geeft een waarschuwing als de CO2-waarde boven de 1600 ppm uitkomt. Alles daaronder is ‘normaal’.

Bij Eve wordt voor de VOC- en fijnstof-meting ook een indeling in vijf categorieën gehanteerd, met 5 sterren (‘Excellent’) als beste waarde. Ook hiermee kun je automatiseringen uitvoeren, zoals de screenshots laten zien.

Wil je nog meer mogelijkheden om te automatiseren, dan zou je de app Home+ kunnen proberen. Deze is te vinden in onze lijst met de beste HomeKit-apps. Hierin kun je zelf de ppm-waarden kiezen bij het maken van regels. Een aanrader!

De beste HomeKit-apps om meer uit je slimme huis te halen

Taalfout gezien of andere suggestie hoe we dit artikel kunnen verbeteren? Laat het ons weten!

Smart Home

Maak van je huis een smart home met allerlei slimme accessoires. Dit kunnen bijvoorbeeld slimme lampen, slimme deursloten, speakers, slimme stekkers, AirPlay-televisies en andere connected apparaten zijn. Door deze te automatiseren en met elkaar samen te laten werken, kun je je huis op een slimme manier inrichten, bijvoorbeeld met HomeKit. Ontwikkelingen zoals Thread en Matter zorgen voor een beter bereik en beter samenwerken tussen de verschillende protocollen.