5G-netwerken: alles over de snelle mobiele netwerken

5G staat voor de vijfde generatie mobiele netwerken. Veel providers in Nederland en België hebben de opvolger van 4G-netwerken in de lucht, maar is tegelijkertijd ook nog volop in ontwikkeling. In deze uitleg lees je alles over 5G.

Wat heb ik nodig voor 5G?

Om gebruik te kunnen maken van 5G-netwerken, heb je een aantal dingen nodig:

• Een 5G-smartphone
• Een abonnement met 5G
• Dekking van 5G op jouw locatie

Het is niet mogelijk om 5G achteraf in te bouwen in jouw huidige telefoon. Apple kan dit ook niet achteraf activeren of toevoegen via een software-update. Het betekent dus dat je een nieuw toestel zult moeten aanschaffen. Je hebt de keuze uit:

• iPhone 12-serie of nieuwer
• iPhone SE 2022 of nieuwer

Daarnaast zijn er ook iPads met ondersteuning voor 5G (op de Cellular-modellen):

• iPad Pro 2021 en nieuwer
• iPad Air 2022 en nieuwer
• iPad 2021 en nieuwer
• iPad mini 2021 en nieuwer

Bekijk ook

Zoek je een 5G iPhone? Deze moet je hebben!

In steeds meer Apple-producten vind je 5G. Welke 5G iPhones zijn er momenteel en hoe zit het met de iPads? Dat lees je hier! Ook antwoord op de vraag: heb je eigenlijk wel een 5G iPhone nodig?

5G in Nederland

In Nederland zijn de meeste providers in juli 2020 gestart met het aanbieden van 5G, nadat de uitslag van de 5G-veiling bekendgemaakt werd. De exacte status van het netwerk verschilt per provider. Bij de meeste providers wordt 5G-ondersteuning standaard toegevoegd aan abonnementen. Je hoeft er meestal geen speciale 5G-bundel bij af te sluiten.

Vodafone

Vodafone is eind april 2020 gestart met het aanbieden van 5G. Ze gebruiken hiervoor het bestaande 4G-netwerk dankzij spectrumdelen. In de helft van Nederland werd dit al vroegtijdig geactiveerd en sinds juli 2020 is het beschikbaar voor 80% van Nederland. Maar het netwerk benut nog niet de volledige capaciteit van 5G. In het begin ervaar je slechts een verbetering van zo’n 10%. In de komende jaren wordt het netwerk verder verbeterd. Vodafone heeft een landelijk dekkend 5G-netwerk.

Tijdens de veiling heeft Vodafone deze frequentiebanden verkregen:

• 700 MHz: 20 MHz
• 1400 MHz: 15 MHz
• 2100 MHz: 2 x 20 MHz

Vodafone heeft ook tijdens de veiling van de 3,5GHz-frequentie frequentieruimte verkregen. De hoeveelheid spectrum is 100MHz, met een frequentiebereik van 3450 – 3550 MHz. Het 3,5GHz-netwerk zorgt voor hogere snelheden in bepaalde drukke gebieden. Vodafone zal dit vanaf de zomer van 2024 actief hebben.

KPN

KPN heeft sinds eind juli 2020 haar 5G-netwerk in de lucht. Dat levert voor 4G-gebruikers ook een verbeterde downloadsnelheid op. Alle abonnementen zijn er sinds eind 2019 al klaar voor. Dat wil zeggen dat je automatisch gebruik maakt van 5G als jouw toestel daar geschikt voor is. KPN maakt geen gebruik van 4G-frequentiebanden, maar benut alleen de verkregen 5G-frequenties. Dat zijn bij KPN deze frequentiebanden:

• 700 MHz: 20 MHz
• 1400 MHz: 15 MHz
• 2100 MHz: 40 MHz

Aanvankelijk was het 5G-netwerk van KPN alleen beschikbaar in het grootste deel van de Randstad en Eindhoven. In de maanden daarna is het bereik nog verder uitgebreid, waardoor inmiddels een groot deel van Nederland gedekt is door het 5G-netwerk van KPN. KPN heeft een landelijk dekkend 5G-netwerk.

In de zomer van 2024 heeft KPN ook frequentieruimte verworven na de veiling van de 3,5GHz-frequenties. De hoeveelheid spectrum van KPN binnen deze frequenties is 100MHz, met een frequentiebereik van 3650 – 3750 MHz. In de zomer zal KPN deze frequenties activeren, wat zorgt voor hogere snelheden in drukke gebieden.

Odido

Net als KPN heeft Odido sinds eind juli 2020 een 5G-netwerk draaien. Odido (voorheen T-Mobile) spreekt inmiddels over een landelijk dekkend 5G-netwerk. De hoogste snelheden krijg je bij de databundels Unlimited Plus (tot 600 Mbps) en Unlimited Premium (tot 1 Gbps). Bij alle andere bundels krijg je een snelheid tot 300 Mbps, behalve bij het extreem trage instapabonnement Unlimited Start (10 Mbps). Odido maakt gebruik van het door T-Mobile verkregen 700 MHz-spectrum. Dit zijn de frequenties die de provider bij de 5G-veiling toebedeeld heeft gekregen:

• 700 MHz: 20 MHz
• 1400 MHz: 10 MHz
• 2100 MHz: 2 x 20 MHz (reeds bestaand)

Odido heeft ook frequentieruimte met de 3,5GHz-frequentie weten te bemachtigen in de zomer van 2024. In juli heeft Odido de 3,5GHz-frequenties geactiveerd voor gebruikers, waardoor je kan profiteren van hogere snelheden bij met name drukke gebieden. Odido heeft ook een spectrum van 100MHz, met een frequentiebereik van 3550 – 3650MHz.

Op het netwerk van Odido kun je ook 5G krijgen via Ben en Simpel. Je hoeft daar niets voor bij te betalen.

5G in België

Ook in België is hard gewerkt aan de uitrol van 5G. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het tijdelijke spectrum dat al in 2020 werd toegewezen door de telecomregulator BIPT. Het gaat daarbij om frequenties in de 3,6- en 3,8GHz-band. De Belgische providers Cegeka, Entropia, Orange, Proximus en Telenet mochten deze frequenties al vroegtijdig gebruiken om te testen.

Deze providers bieden al 5G aan voor consumenten:

• BASE (onderdeel van Telenet): vanaf april 2022
• Orange: sinds februari 2022
• Telenet: sinds december 2021
• Proximus: sinds april 2020

Het eerste Belgische 5G-netwerk ging van start in Hasselt op de frequenties 700MHz, 2,1GHz en 2,6GHz. Na verloop van tijd komen er in België ook 3,5GHz en 26GHz bij. Op de universiteitscampus van Hasselt testen bedrijven allerlei toepassingen op het gebied van robots, sensoren, AR-brillen en auto’s.

Wat kost 5G?

In veruit de meeste gevallen hoef je niets extra’s te betalen bij je provider. De drie grootste providers KPN, Odido en Vodafone bieden 5G aan zonder extra kosten. Bij kleinere providers is 5G vaak helemaal niet beschikbaar, maar sommige bieden wel heel redelijke mobiele snelheden op het 4G-netwerk.

Bekijk ook

Snelheid van je mobiele data en provider meten op de iPhone

Er zijn grote verschillen in snelheden bij de databundels voor mobiele abonnementen. Bij sommige providers ligt de snelheid van je mobiele data meer dan twee keer zo hoog dan bij andere. Hoe kun je zelf meten wat je datasnelheid is?

mmWave en sub-6 GHz

Er zijn op het gebied van 5G twee technologieën:

• mmWave: hoge snelheid, klein bereik
• sub-6: lage snelheid, groot bereik

In de iPhones die momenteel in Europa worden verkocht, zit alleen sub-6 ondersteuning. Dit biedt een groot bereik, waardoor het netwerk snel uitgerold kan worden. Het biedt echter weinig snelheidswinst.

iPhones die in de VS worden verkocht bieden ook ondersteuning voor mmWave, dat met name in stedelijke gebieden wordt ingezet. Deze bieden wel snelheidswinst, maar het praktische nut is beperkt omdat het maar op weinig plekken werkt.

In het meest ideale scenario ondersteunt een smartphone beide technieken. mmWave wordt dan gebruikt voor de hoogst mogelijke snelheid en als dit niet beschikbaar is schakelt het toestel automatisch terug naar sub-6 GHz of 4G.

mmWave
Bij millimeter wave oftewel mmWave gaat het om frequenties tussen 24GHz en 39GHz. Dit spectrum is beschikbaar in grote blokken, waardoor hoge snelheden en een sterk signaal mogelijk zijn.

sub-6
Bij sub-6 heb je minder masten nodig en is het gemakkelijker om landelijke dekking te krijgen, maar de snelheden liggen wel wat lager. Het gaat hierbij om frequenties onder de 6GHz.

Vodafone gebruikt ook al de 1800MHz-band. De veiling die in Nederland in juli 2020 afgerond is, had betrekking op de 700 MHz-band. De veiling voor de 3,5 GHz-band is in juni 2024 afgerond. Dit ligt dus allemaal onder 6GHz. Nederlandse providers maken dus vooral van deze techniek gebruik. Je hebt momenteel dus nog niets aan een iPhone die mmWave ondersteunt, tenzij je er wereldwijd mee gaat reizen en vaak in de VS komt.

mmWave of sub-6?
Op de korte termijn zal sub-6 het meest belangrijk zijn. Het biedt meer gelijktijdige verbindingen per zendmast, ook in drukke gebieden. Daardoor zal dit de ruggengraat gaan vormen voor de uitrol van 5G. Gaandeweg zal er meer dekking komen voor mmWave, maar dit is een kwestie van een langere adem.

Wat is 5G?

Kenmerkend voor 5G is de extreem hoge snelheid. Veel sneller dan je draadloze netwerk thuis en tot wel 50 keer sneller dan het huidige 4G-netwerk. In theorie moet je tot 20 gigabyte per seconde kunnen downloaden. Maar het gaat niet alleen om de hoge snelheid. Bij 5G zijn nieuwe toepassingen mogelijk, die een enorme impact kunnen hebben, zoals het opereren van patiënten op afstand via een videoverbinding. Snelheden van zo’n 1 Gbps zijn realistischer als het netwerk volledig in de lucht is.

Daarnaast is de latency (de vertraging tussen zender en ontvanger) veel lager bij deze netwerken. Dat merk je vooral als je een game speelt, virtual reality gebruikt of op afstand een pc probeert te bedienen. De latency is bij een 4G-netwerk tientallen milliseconden, maar neemt bij 5G in theorie af tot 1 milliseconde.

Waarom is 5G nodig?

Het mobiele dataverkeer neemt sterk toe en de samenstelling van het daverbruik verandert ook. Er zijn steeds meer apparaten die communiceren via internet, zoals verkeerslichten, koelkasten en beveiligingscamera’s. Denk daarbij ook aan machines die op afstand te bedienen zijn, of sensoren die zonder menselijke tussenkomst meetwaarden doorgeven. Er is dus meer capaciteit nodig en meer snelheid.

Gevolgen van 5G voor databundels

Een grote vraag is wat er moet gebeuren met databundels, als mensen straks massaal grote hoeveelheden data gaan downloaden. Steeds meer providers bieden onbeperkte abonnementen aan, zoals Unlimited van Odido en Unlimited KPN. Ook Vodafone biedt een onbeperkte databundel op de iPhone aan. Omdat de snelheden hoger zijn, kun je ook meer met je internetbundel doen in een kortere tijd. Nederlanders verbruiken elk jaar weer meer MB’s en dat is met de komst van 5G alleen maar meer geworden. Er is dan ook al jaren een verschuiving gaande naar grotere bundels, waaronder dus onbeperkt.

Bekijk ook

Onbeperkte data voor je iPhone: dit zijn de beste onbeperkte abonnementen

Met een onbeperkt abonnement kun je voor een vaste prijs per maand eindeloos blijven internetten. Maar is unlimited ook onbeperkt, of moet je rekening houden met allerlei regels? In dit overzicht lees je alles over onbeperkte databundels voor je iPhone en iPad, aanbieders en waar je op moet letten.

Is 5G schadelijk?

Voor- en tegenstanders van 5G zeggen over wetenschappelijk bewijs te beschikken of de netwerken al dan niet veilig zijn. Langdurige blootstelling aan 5G zou kunnen leiden tot tumoren, diabetes, autisme en diverse andere aandoeningen, zo zeggen sommigen. Voorstanders kunnen het risico op kanker niet volledig uitsluiten. “Het is heel moeilijk te bewijzen dat iets helemaal niet schadelijk is, zeker op de lange termijn”, aldus Bart Smolders, hoogleraar antennetechnologie aan de TU/e.

5G-straling valt in ieder geval binnen de grenswaarden voor elektromagnetische straling. Deze grenswaarden zijn internationaal vastgelegd, om te voorkomen dat mensen gezondheidsrisico’s door teveel straling kunnen ervaren.

Toepassingen van 5G

De EU verwacht dat 5G diverse nieuwe toepassingen mogelijk maakt die waardevol zijn, zowel op sociaal als economisch gebied. De providers scharen zich (uiteraard) achter dit standpunt. Denk bijvoorbeeld aan:

• eHealth: op afstand operaties uitvoeren en vitale lichaamswaarden van patiënten (bloeddruk, hartslag, ademhaling) in de gaten houden.
• Connected home: op afstand bedienen van thermostaat, rookmelder en andere apparatuur.
• Transport: betere beveiliging van vrachtverkeer.
• Nutsbedrijven: slimme toepassingen zoals beveiligingscamera’s.
• Vermaak: data-intensieve apps kun je straks ook op drukke plekken gebruiken, bijvoorbeeld 4K-beelden van goals nog een keer terugkijken terwijl je in een voetbalstadion met 50.000 andere mensen zit.

5G kan ook worden gebruikt voor Internet of Things, zoals zelfrijdende auto’s. Slimme lampen kunnen sneller reageren als jij een commando geeft en voor toepassingen van virtual reality kan 5G echt een uitkomst zijn. Omdat het netwerk sneller is kun je videobeelden sneller naar je VR-bril streamen. Nu is het nog nodig om films eerst te downloaden naar een bril of smartphone, maar in de toekomst kun je alles gewoon streamen. Een mogelijke toepassing daarvan is dat je bij nieuwsgebeurtenissen een live-uitzending kunt volgen via je VR-bril. Het lijkt dan alsof je letterlijk ter plaatse bent.

Door de lagere latency treedt er minder vertraging op, waardoor hoofdbewegingen bijna realtime effect hebben op de beelden van je VR-bril. Dit geeft een nog realistischer effect, waardoor je minder snel misselijk wordt of gedesoriënteerd raakt.

Frequentieveiling in 2020 en verder

In het voorjaar van 2020 heeft de Nederlandse overheid de 700-, 1400- en 2100-MHz frequenties voor 5G geveild. In juni 2024 was de veiling van de 3,5GHz-frequenites. 5G is daarom nog volop in ontwikkeling, want de volledige mogelijkheden worden nog niet benut door het ontbreken van de benodigde frequenties. Bij de veiling wordt ook gelet op de straling van de antennes, waarbij ze moeten voldoen aan de internationale limieten voor elektromagnetische straling. Op de website van de overheid vind je meer informatie.